NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΙV
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
Στην παρούσα ανάρτηση, τέταρτη στη σειρά,
θα εξετάσουμε τις απονομές των βραβείων
Nobel Λογοτεχνίας ευρωπαϊκών γλωσσών.
Είναι πολύ περισσότερα από όσα απονεμήθηκαν
σε όλες τις υπόλοιπες ηπείρους μαζί !!
Ήδη έχουν αναφερθεί κάποια από αυτά,
στις προηγούμενες αναρτήσεις.
Αρχικά είδαμε τους λογοτέχνες που έγραψαν
στην αγγλική και την ισπανική γλώσσα,
λόγω της μεγάλης αριθμητικής
αλλά και γεωγραφικής τους εξάπλωσης
και στη συνέχεια, περίπου για τους ίδιους λόγους,
τους λογοτέχνες που έγραψαν
στην γαλλική και τις σλαβικές γλώσσες.
Οι Ευρωπαϊκές γλώσσες που θα παρουσιαστούν εδώ
είναι καταρχάς οι γερμανικές γλώσσες,
δηλαδή η γερμανική με δεκατέσσερις απονομές και
οι Σκανδιναβικές, επίσης με δεκατέσσερις απονομές.
Σουηδική, νορβηγική, δανική και η ισλανδική,
ανήκουν στον γερμανικό κλάδο γλωσσών,
ανήκουν στον γερμανικό κλάδο γλωσσών,
που συνολικά έχει και τα περισσότερα βραβεία.
Στη συνέχεια θα δούμε τις γειτονικές γεωγραφικά,
τις λεγόμενες φιννοουγγρικές γλώσσες
με δύο μόλις βραβεία,
ένα στη φιλανδική και ένα στην ουγγρική γλώσσα.
Τέλος θα περάσουμε στον Ευρωπαϊκό νότο
όπου έχουμε ένα μόλις βραβείο στην πορτογαλική γλώσσα,
έξι στην ιταλική και δύο στην ελληνική γλώσσα.
H γερμανική γλώσσα ανήκει στην ομάδα των δυτικών
γερμανικών γλωσσών που περιλαμβάνει επίσης τα αγγλικά,
τα ολλανδικά και τα αφρικάανς.
Είναι μια από τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές γλώσσες,
δεύτερη ομιλούμενη μετά τα ρώσικα,
ενώ διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα παγκοσμίως,
μετά τα αγγλικά και τα γαλλικά.
Σε προηγούμενες αναρτήσεις, έχω κάνει κάποιες παρατηρήσεις
επί των γερμανόφωνων συγγραφέων,
που διάβασα αυτή την περίοδο.
Στην γερμανική γλώσσα, εκτός των αμιγώς λογοτεχνών,
όπως ο Johann Wolfgang Goethe,
του οποίου ο "Φάουστ", 1808 & 1832 μ.Χ.
βρίσκεται πρώτο από τα 10 συνολικά βιβλία,
επτά γερμανόφωνων συγγραφέων, στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
μεγαλούργησαν κορυφαίες διάνοιες, όπως οι
Ludwing van Beethoven, Friedrich Nietzsche,
Albert Einstein, Sigmund Freud, κ.α.
δυνατά έργα και θέσεις των οποίων
έχω ήδη αναφέρει σε διάφορα σημεία.
Θα γίνει προσπάθεια στη συνέχεια, να σημειωθούν και λογοτέχνες, που τα έργα τους έχουν διεθνή εμβέλεια
και δεν έχουν βραβευθεί με Nobel Λογοτεχνίας.
Από τα δεκατέσσερα γερμανόφωνα Nobel Λογοτεχνίας
που ακολουθούν, θα παρατηρήσουμε πως
ένα έχει απονεμηθεί σε Ελβετό (1919),
ένα σε καθαρά Εβραϊκής καταγωγής (1981),
ένα σε κατά το ήμισυ Εβραϊκής καταγωγής (1910)
ένα σε κατά το ήμισυ Αυστριακή και
κατά το έτερο ήμισυ Εβραϊκής καταγωγής (2004),
ένα σε γερμανόφωνη της ρουμανικής μειονότητας (2009)
και τέλος ένα σε γερμανοσλοβενικής καταγωγής (2019).
O Γερμανός κλασικιστής Theodor Mommsen (1817-1903).
Πρώτο γερμανόφωνο Nobel Λογοτεχνίας, το 1902.
Το πρώτο Nobel Λογοτεχνίας για την γερμανική γλώσσα,
μόλις ένα χρόνο μετά την έναρξη των απονομών, το 1902,
έλαβε ο Γερμανός κλασικιστής, ιστορικός και νομικός,
Theodor Mommsen, γεγονός σπάνιο
για αυτή την κατηγορία των βραβείων Nobel.
Το δεύτερο στη σειρά βραβείο στη γερμανική γλώσσα,
το 1908, απονεμήθηκε στον Γερμανό φιλόσοφο,
Rudolf Christoph Eucken.
Επίσης ασυνήθιστη βράβευση.
Ο Γερμανός φιλόσοφος Rudolf Christoph Eucken (1846-1926).
Nobel Λογοτεχνίας 1908.
O Γερμανός λογοτέχνης Paul von Heyse (1830-1914).
Nobel Λογοτεχνίας 1910.
Το τρίτο στη σειρά Nobel Λογοτεχνίας
για την γερμανική γλώσσα, το 1910,
έλαβε ο Γερμανός λογοτέχνης,
Εβραϊκής καταγωγής κατά το ήμισυ, από μητέρα,
Paul von Heyse.
Το τέταρτο κατά σειρά βραβείο, το 1912,
απονεμήθηκε στον Γερμανό λογοτέχνη
Gerhart Haupmann,
κυρίως γνωστό για το θεατρικό του έργο.
Πρωσικής καταγωγής, γεννήθηκε στην Σιλεσία
που σήμερα βρίσκεται στην Πολωνία.
Ο Γερμανός λογοτέχνης Gerhart Haupmann (1862-1946).
Nobel Λογοτεχνίας 1912.
Ο γερμανόφωνος Ελβετός ποιητής Carl Spitteler (1845-1924).
Nobel Λογοτεχνίας 1919.
Μοναδικός Ελβετός συγγραφέας που έλαβε Nobel Λογοτεχνίας,
είναι ο Carl Spitteler, το 1919,
γράφοντας βεβαίως στα γερμανικά.
Είναι κυρίως γνωστός για το ποιητικό του έργο.
Πέμπτο κατά σειρά βραβείο για την γερμανική γλώσσα.
Ο Γερμανός συγγραφέας Thomas Mann (1875-1955).
Nobel Λογοτεχνίας 1929.
Το έκτο κατά σειρά βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
στη γερμανική γλώσσα, κέρδισε το 1929,
ο Γερμανός συγγραφέας Thomas Mann.
Δύο από τα βιβλία του βρίσκονται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
ιδιότητα που διαθέτουν μόλις δυο ακόμα νομπελίστες :
το "Buddenbrooks" του 1901 και
"Το μαγικό βουνό" του 1924,
το οποίο επίσης βρίσκεται στην 40η θέση
στην κατάταξη για τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
H δίτομη πρώτη έκδοση του έργου, 1901.
Νεώτερη έκδοση στα ελληνικά, του 1991, από αυτή που διάβασα, του 1986.
Βρήκα το "Buddenbrooks" μετά δυσκολίας,
στην πρώτη αν δεν απατώμαι μεταφρασμένη έκδοση,
του 1986, δυστυχώς με μικρά γράμματα,
στοιχείο βασανιστικό για μεγάλης έκτασης βιβλία,
καθώς συνοδεύεται και από ικανοποιητικές
αρκούντως κατατοπιστικές σημειώσεις.
Παρά το ότι το Nobel Λογοτεχνίας αποδίδεται
στο σύνολο του έργου κάθε δημιουργού,
η Σουηδική Ακαδημία αναγνώρισε το βιβλίο αυτό
ως τον κύριο λόγο της βράβευσης του Mann.
Ξεκίνησε το 1897, ο συγγραφέας μόλις 22 ετών,
ολοκληρώθηκε μια τριετία μετά και
τελικά εκδόθηκε το 1901, όπως αναφέρθηκε ήδη.
Η άμεση επιτυχία του βιβλίου ήταν που του επέτρεψε
να ασχοληθεί αποκλειστικά με την συγγραφή.
Θεωρείται έξοχη καταγραφή της αστικής ζωής
στην Γερμανία του 19ου αι. και σχετίζεται
με την ίδια την οικογένεια Mann και το περιβάλλον της.
Προσθέτω και εγώ την δική μου φωνή, πως πρόκειται βεβαίως
περί αριστουργήματος της παγκόσμιας λογοτεχνίας,
το τελείωσα σε λίγα εικοσιτετράωρα.
Είναι ένα πολυδιάστατο έργο, με ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές, φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές διαστάσεις,
υψηλών προδιαγραφών, ποιοτήτων και αισθητικής.
Το συστήνω ανεπιφύλακτα,
ουδείς θα αισθανθεί ότι έχασε τον χρόνο του.
Ο ίδιος ο συγγραφέας συνέστησε στους αναγνώστες του
να διαβάσουν δύο φορές το βιβλίο αν επιθυμούν να το κατανοήσουν,
καθώς συνέκρινε το μυθιστόρημα αυτό με συμφωνικό έργο
ενορχηστρωμένο με έναν αριθμό διαφορετικών μουσικών θεμάτων.
Εξασφάλισα επίσης μια παλιά δίτομη έκδοση
από "Το μαγικό βουνό", γραμμένο το 1924,
αδιαμφισβήτητο λογοτεχνικό αριστούργημα.
Θα αναφερθώ σύντομα σε αυτό αναλυτικά.
Συγγραφέας και ο αδελφός του
ο Heinrich Mann (1871-1950),
που προσωπικά βρίσκω πολύ αξιόλογο.
Δεν θα έλεγα το ίδιο και για άλλα μέλη της οικογενείας που,
παρά την όποια αναγνώριση τους,
δεν έφτασαν στο επίπεδο των αδελφών Mann.
Και οι δύο ανήκουν στην περίοδο που με απορρόφησε τελευταία, αναφέρονται συχνά από άλλους συγγραφείς και
τους συστήνω ανεπιφύλακτα.
Ο Γερμανός συγγραφέας Hermann Hesse (1877-1962).
Nobel Λογοτεχνίας 1946.
Ο σπουδαίος λογοτέχνης Hermann Hesse,
βραβευμένος με το Nobel Λογοτεχνίας του 1946,
είναι γερμανοβαλτικής καταγωγής από πατέρα
και σουηδοελβετικής από μητέρα
Το βραβείο του καταγράφεται ως Ελβετικό,
διότι ο συγγραφέας έζησε αρκετά χρόνια στην Ελβετία,
αλλά βεβαίως έγραφε στην γερμανική γλώσσα.
Είναι το έβδομο κατά σειρά βραβείο λοιπόν στην γερμανική.
Ο Hesse κατόπιν προτροπής των θρησκευόμενων γονιών του
φοίτησε σε θεολογική σχολή, απ' όπου όμως σύντομα
αποβλήθηκε λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς !!
Αργότερα άσκησε διάφορα επαγγέλματα,
κυρίως σχετικά με το βιβλίο και το γράψιμο.
Κεντρικό θέμα του έργου του ήταν η υπαρξιακή προβληματική
του σύγχρονου ανθρώπου, που απέρριπτε κάθε μορφή
εξωτερικής θρησκευτικότητας και συμβατικότητας,
σκιαγραφώντας μια εικόνα της ανθρώπινης ύπαρξης
που συνδυάζει πολλαπλά στοιχεία, όπως :
πρωτοχριστιανικές πεποιθήσεις,
μοτίβα του γερμανικού ρομαντισμού,
γνωστικές κατακτήσεις της ψυχανάλυσης,
θέματα από την ινδική και κινέζικη φιλοσοφία κ.α.
Ο σημαντικός αυτός συγγραφέας χρησιμοποιεί το μυθιστόρημα
ως μέσο για φιλοσοφικό στοχασμό.
Καταπληκτικό βιβλίο με τις καλύτερες επιρροές Γερμανών αστέρων
του πνεύματος και όχι μόνον.
Διάβασα πριν λίγο καιρό, για δεύτερη φορά,
μετά από πολλά χρόνια, το αριστούργημα του
"O λύκος της στέπας", του 1927,
ένα βιβλίο που μου είχαν συστήσει αρκετοί φίλοι,
θεωρώντας με ασυζητητί "λύκο", άρα με αφορά,
που ισχύει βεβαίως και μάλλον γι αυτό δεν το θυμόμουν καθόλου. Υπάρχει ταύτιση απόψεων !!
Βρήκα και διάβασα μια, απ' ότι είδα εξαντλημένη, έκδοση
που περιέχει τρεις νουβέλες-βιογραφίες με τίτλους :
"Ο Βροχοποιός, ο Εξομολογητής, Ινδική Βιογραφία".
Με αφήγηση σαν παραμύθι ο συγγραφέας προεκτείνει
τα όρια του Είναι ως το άπειρο, ως το μηδέν και πάλι πίσω,
ως την φωτοβόλο αναγέννηση.
Τα ονόματα των τριών κεντρικών προσώπων των βιογραφιών,
το γερμανικό Κνεχτ του αρχέγονου Βροχοποιού,
το λατινικό Φάμουλος του πρωτοχριστιανού Εξομολογητή
και το σανσκριτικό Ντάσα της Ινδικής Βιογραφίας,
σημαίνουν "υπηρέτης", μας πληροφορεί ο εκδότης.
Οι τρεις αυτές νουβέλες-βιογραφίες, αποτελούν μια σύνθεση
του μυστικισμού της Ανατολής με τον ορθολογισμό της Δύσης,
της μέθης με την σαφήνεια
και διατρέχουν τον άνθρωπο, μέσα στον συμπαντικό χωροχρόνο.
ένθετο σε εφημερίδα προηγούμενων δεκαετιών,
με τίτλο "Εκείνη την καλοκαιρινή βραδιά". Το διάβασα ευχάριστα.
Το όγδοο στη σειρά βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την γερμανική γλώσσα είναι αυτό που
μοιράστηκε, το 1966,
η Γερμανίδα ποιήτρια Nelly Sachs,
με τον Ισραηλινό λογοτέχνη
Shmuel Yosef Agnon (1888-1970).
Την βλέπουμε πιο αναλυτικά στις βραβεύσεις των γυναικών.
Η Γερμανίδα ποιήτρια Nelly Sachs (1891-1970)
Nobel Λογοτεχνίας 1966.
Το βραβείο μοιράστηκε με τον Ισραηλινό λογοτέχνη
Shmuel Yosef Agnon (1888-1970),
καθώς το έργο τους θεωρήθηκε συγγενικό και αλληλοσυμπληρωματικό.
Ο Γερμανός συγγραφέας Heinrich Boll (1917-1985).
Nobel Λογοτεχνίας 1972.
Το ένατο κατά σειρά βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την γερμανική γλώσσα, κέρδισε το 1972,
ο Heinrich Boll,
εκ των δημοφιλέστερων μεταπολεμικών Γερμανών συγγραφέων.
Το βιβλίο του, του 1974,
"Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλούμ"
βρίσκεται στην 64η θέση
στην κατάταξη για τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
Έγινε και επιτυχημένη ταινία το 1975.
Είχα δει την ταινία αλλά δεν την θυμόμουν καλά
όταν διάβασα το βιβλίο.
Περιγράφει τον κανιβαλισμό των Μ.Μ.Ε.,
των κρατικών μηχανισμών, αλλά και του κοινωνικού αντίκτυπου
που έχει ο διασυρμός αυτού του τύπου.
Πολύ καθαρή γραφή, δεν υπάρχουν κρυφά νοήματα,
διαβάζεται γρήγορα και κατανοητά.
Δεν είναι τυχαίο το ότι έχει διακριθεί, αφού,
τόσες δεκαετίες μετά, δεν φαίνεται να έχει αλλάξει κάτι...
Το βιβλίο που βρήκα είναι του 1985, των εκδόσεων "γράμματα",
σε μετάφραση του Χάρη Γιαννόπουλου.
Heinrich Boll
Επόμενο βιβλίο του Heinrich Boll που διάβασα
είναι το αριστουργηματικό
"Ομαδικό πορτραίτο με μια κυρία", του 1971,
που τον οδήγησε και στο Nobel Λογοτεχνίας
την επόμενη χρονιά.
Έγινε και ταινία, το 1977, με πρωταγωνίστρια
την εκπληκτική Romy Schneider.
σε μετάφραση του Γιάννη Λάμψα.
Στο έργο αυτό ένας απαστράπτων Boll,
με μοντερνίστικο ύφος, εύστοχο και καυστικό λόγο,
μας δίνει στο πιάτο το πορτραίτο της Γερμανίας
και των Γερμανών (και όχι μόνο) του 20ου αιώνα.
Με επίκεντρο τον Β' παγκόσμιο πόλεμο,
ο μεγάλος αυτός συγγραφέας κεντάει
τις προηγούμενες και τις επόμενες δεκαετίες
σε χρόνο και σε χώρο.
Άπλετο φως χύνεται στην πολιτική, πολιτιστική,
οικονομική και κοινωνική ζωή της Γερμανίας,
πριν αλλά και μετά την συγγραφή
αυτού του βιβλίου-μνημείου.
Είναι άξια θαυμασμού η ικανότητα
αυτού του σπουδαίου συγγραφέα να μας δείχνει
απο το μικρό το μεγάλο, απο το απλό το σύνθετο,
απο την υγιή και αμερόληπτη ανάγνωση και εκτίμηση
του παρελθόντος-παρόντος
στην εύστοχη πρόβλεψη του μέλλοντος και
την διαχρονικότητα της ορθής σκέψης και θέσης.
Συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο.
Ο Εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας Elias Canetti (1905-1994).
Nobel Λογοτεχνίας 1981.
Ιδιαίτερη είναι η περίπτωση του Εβραϊκής,
Σεφαραδίτικης καταγωγής συγγραφέα Elias Canetti,
που κέρδισε το Nobel Λογοτεχνίας το 1981,
Διακρίθηκε σε διαφορετικά είδη,
μυθιστόρημα, θέατρο, δοκίμιο κ.α.
Γεννήθηκε στην Βουλγαρία, έγραψε στα γερμανικά
και συχνά καταγράφεται στις Αγγλικές βραβεύσεις !!
Με βάση την κατάταξη που ακολουθούμε
είναι το δέκατο βραβείο για την γερμανική γλώσσα,
της οποίας θεωρείται δεξιοτέχνης,
με μεγάλη αναγνωστική αποδοχή και πολλές διακρίσεις.
"Οι φωνές του Μαρρακές",
είναι ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο που στα ελληνικά
μετέφρασε αλλά και εκθείασε ιδιαίτερα ο Νίκος Δήμου.
Μέσα από μια σειρά 14 αφηγημάτων ο συγγραφέας
μας μεταφέρει στην ατμοσφαιρική πόλη Μαρρακές,
στο Μαρόκο, όπως την εξέλαβε, εντυπώθηκε ο ίδιος,
όταν βρέθηκε εκεί το 1954, όπου ακόμα βρισκόταν
κάτω από την γαλλική αποικιακή παρουσία.
Οι σημειώσεις του για το ταξίδι αυτό
πρωτοεμφανίστηκαν το 1967 και οριστικά το 1976.
Ο υπότιτλος του έργου
"Σημειώσεις ύστερα από ένα ταξίδι" πιθανώς
δικαιολογεί την πολύχρονη διαδικασία ωρίμανσης
του βιβλίου που για πολλούς αποτελεί
ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του συγγραφέα.
Βρήκα το βιβλίο πολύ ενδιαφέρον, ευανάγνωστο
και ιδιαίτερα εξομολογητικό για έναν Canetti
που θεωρείται εσωστρεφής και δυσπρόσιτος.
Ο Νίκος Δήμου χαρακτηρίζει το έργο
ως ένα μεταφυσικό ημερολόγιο, μια κάθοδο στον Άδη.
Το βέβαιον είναι πως δεν πρόκειται περί οποιασδήποτε
συνήθους περιγραφής ταξιδιωτικών εντυπώσεων,
αλλά με μια βαθιά διεισδυτική και διαχρονική ματιά
στον τόπο και τους ανθρώπους του, σε συνδυασμό
με την ιδιαιτερότητα ενός ευαίσθητου ανθρώπου και λογοτέχνη.
Ο Γερμανός συγγραφέας Gunter Grass (1927-2015).
Nobel Λογοτεχνίας 1999.
Το ενδέκατο κατά σειρά Nobel Λογοτεχνίας
για την γερμανική γλώσσα κέρδισε, το 1999,
ο συγγραφέας Gunter Grass.
Γεννημένος στο Ντάντσιχ της σημερινής Πολωνίας,
από Γερμανό πατέρα και Πολωνή μητέρα,
θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους
μεταπολεμικούς Γερμανούς λογοτέχνες.
Το βιβλίο του "Το τενεκεδένιο ταμπούρλο",
του 1959, βρίσκεται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο,
αποσπώντας μάλιστα σοβαρές διακρίσεις.
Το βιβλίο αυτό θεωρείται μακράν το καλύτερο του
και πως του απέφερε το Nobel Λογοτεχνίας,
40 χρόνια αργότερα από την πρώτη του έκδοση.
"Το τενεκεδένιο ταμπούρλο", είναι μέρος
της λεγόμενης τριλογίας του Ντάντσιχ,
τόπος καταγωγής του συγγραφέα.
Επόμενα βιβλία της τριλογίας είναι
"Η γάτα και το ποντίκι", το 1961
και το "Σκυλίσια χρόνια", το 1963.
Κατάφερα, με χίλια ζόρια, να βρω ένα ταλαιπωρημένο αντίτυπο
της πρώτης μεταφρασμένης έκδοσης στα ελληνικά, του 1985,
από "Το τενεκεδένιο ταμπούρλο".
Διαπίστωσα προβλήματα στην έκδοση,
που δεν στάθηκαν όμως ικανά να κρύψουν
τις αρετές του βιβλίου.
Όπως συχνά βλέπουμε στους μεγάλους συγγραφείς, ο Grass
διαθέτει προσωπικό στυλ και ιδιαιτερότητες στο γράψιμο.
Το βιβλίο προκάλεσε αντιδράσεις στη Γερμανία,
σε πολιτεία και εκκλησία, ενώ στο εξωτερικό
εκθειάστηκε από κοινό και κριτικούς,
καθώς σχολιάζει σκωπτικά και εύστοχα
το πρώτο μισό του 20ου αιώνα,
με ιδιαίτερες αιχμές σε πολιτικά, κοινωνικά
και οικονομικά χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής.
Μέσα από την ιστορία του νάνου Όσκαρ,
που αντικατοπτρίζει την κοινωνία όλη,
(σημειώνω πως έχει προηγηθεί, το 1944,
το επιτυχημένο βιβλίο "Ο νάνος",
από τον Σουηδό νομπελίστα, το 1951, Par Lagerkvist
που θα δούμε παρακάτω),
διαβάζουμε την ιστορία του Ντάντσιχ, της ευρύτερης περιοχής,
αλλά και τις αναπόφευκτες προεκτάσεις της
στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η αφήγηση γίνεται με νεωτεριστικό τρόπο,
σε πρώτο και τρίτο πρόσωπο, το "εγώ" και ο "εαυτός",
με έντονα αλληγορικά στοιχεία, υπαινιγμούς και συμβολισμούς,
με σκοπό την διδαχή, το νόημα, την ουσία...
Ο τυμπανιστής πρωταγωνιστής
περνάει υπερτοπικά μηνύματα και
θέτει επί τάπητος την σχέση πολιτικής και τέχνης.
Είναι ένα βιβλίο "υποχρεωτικό", για όποιον λέει ότι διαβάζει.
Σε σειρά το δωδέκατο Nobel Λογοτεχνίας
στην γερμανική γλώσσα, κέρδισε γυναίκα, το 2004,
η γερμανόφωνη Αυστριακή πολυτάλαντη και αμφιλεγόμενη συγγραφέας Elfride Jelinek.
Πρώτη η βράβευση της για την Αυστρία.
Ο πατέρας της ήταν Εβραίος της Τσεχίας,
όπως ψιλοκαρφώνει και το όνομα της.
Την βλέπουμε πιο αναλυτικά στις βραβεύσεις των γυναικών.
H άπαιχτη Αυστριακή συγγραφέας Elfride Jelinek (1946-).
Nobel Λογοτεχνίας 2004.
Ένας πασίγνωστος Αυστριακός συγγραφέας,
που επίσης δεν πήρε Nobel Λογοτεχνίας,
είναι ο Robert Musil (1880-1942),
του οποίου μάλιστα το βιβλίο με τίτλο
"Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες", του 1930-1932,
βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών και καταλαμβάνει την 86η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
Αναφέρω επίσης τον Εβραϊκής καταγωγής Αυστριακό
Sigmund Freud (1856-1939),
του οποίου τo έργο, του 1905,
"3 μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας",
καταλαμβάνει την 25η θέση,
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Η συγγραφέας Herta Muller (1953-). Nobel Λογοτεχνίας 2009.
Το δέκατο τρίτο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την γερμανική γλώσσα, κέρδισε και πάλι γυναίκα,
το 2009, η λογοτέχνης και γλωσσολόγος Herta Muller.
Ανήκει στη γερμανόφωνη μειονότητα της δυτικής Ρουμανίας.
Την βρίσκουμε φυσικά και στις γυναικείες βραβεύσεις,
όπου και περιγράφεται πιο μεθοδικά.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε και τον μεγάλο Ρουμανό
θεατράνθρωπο Eugen Ionesco (1909-1994),
που παρά το ότι έγραψε στην γαλλική γλώσσα,
θεωρείται από τους πιο αξιόλογους Ρουμάνους διανοητές
και παρά τις πολλές διακρίσεις του,
ουδέποτε έλαβε το Nobel Λογοτεχνίας.
Tο έργο του με τίτλο
"Η φαλακρή τραγουδίστρια", του 1952,
καταλαμβάνει την 24η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
O Peter Handke (1942-). Nobel Λογοτεχνίας 2019.
O Peter Handke κέρδισε το 2019, το τελευταίο,
δέκατο τέταρτο βραβείο για την γερμανική γλώσσα.
Καταγράφεται ως αυστριακό Nobel Λογοτεχνίας,
ενώ έχει πατέρα Γερμανό και μητέρα Σλοβενικής καταγωγής.
Ζει στην Γαλλία τις τελευταίες δεκαετίες.
Πολυβραβευμένος και ιδιαίτερα γνωστός
από το θέατρο και τον κινηματογράφο,
εκτός βεβαίως της πολύπλευρης
συγγραφικής και μεταφραστικής δουλειάς του.
"Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι"
είναι μια μοντέρνα νουβέλα του 1970
που θεωρείται πως καθιέρωσε τον Handke και
το 1972 έγινε ταινία από τονWim Wenders,
με τον οποίο συνεργάστηκε και άλλες φορές.
Πρόκειται περί ενός πολυπαραγοντικού έργου,
με ευρεία γκάμα θεμάτων,
που προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις
και είναι από εκείνα τα έργα που χαρίζουν μια ιδιότυπη
και μάλλον όχι συνηθισμένη αναγνωστική απόλαυση.
Καφκικές επιρροές, κινηματογραφικές τακτικές,
στοιχεία αστυνομικού μυθιστορήματος
όντας τελικά αντι-αστυνομικό...
Ο κεντρικός ήρωας είναι μια αντιπροσωπευτική περίπτωση
ανθρώπου του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα
που ζει και ασφυκτιά στην παρηκμασμένη Δύση
και απογοητευμένος μέχρι απελπισίας
αντιδρά βίαια, επιθετικά, ανήσυχα, καχύποπτα...
Μια ανθρώπινη ύπαρξη σε κρίση,
που κινείται σπασμωδικά και παράλογα,
σ' ένα χώρο οριακής αποσύνθεσης,
με μοναδικό διέξοδο τον κινηματογράφο (τέχνη)...
"Η Δίκη" του Franz Kafka (1883-1924),
κορυφαίο έργο όλων των εποχών, 1925.
Λίαν συντόμως θα αναφερθώ εκτενέστερα.
Και στην περίπτωση των γερμανόφωνων λογοτεχνών,
υπάρχουν τρανταχτές περιπτώσεις
που δεν έχουν λάβει Nobel Λογοτεχνίας.
Αναφέρω ενδεικτικά τους :
Rainer Maria Rilke (1875-1926),
Tο έργο του, του 1910, με τίτλο
"Οι Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε",
καταλαμβάνει την 91η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Alfred Doblin (1878-1957),
του οποίου το αριστούργημα, του 1929,
"Berlin Alexanderplatz" βρίσκεται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Stefan Zweig (1881-1942),
Tο έργο του, του 1927, με τίτλο "Σύγχυση αισθημάτων",
καταλαμβάνει την 37η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Διάβασα προσφάτως το "Η σκακιστική νουβέλα",
που εκδόθηκε μετά την αυτοκτονία του συγγραφέα
και αποτελεί καλυμμένη εξομολόγηση...
Franz Kafka (1883-1924),
Εβραϊκής καταγωγής και παγκόσμια μοναδικότητα,
τον βρίσκουμε σε τρεις θέσεις στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
με όλα του σχεδόν τα βιβλία, κάτι που μόνο
λογοτεχνικός κολοσσός μπορεί να καταφέρει :
1924, Τα διηγήματά του συνολικά,
1925, "H Δίκη",
1926, "Ο Πύργος".
Επίσης, "Η Δίκη", καταλαμβάνει την 3η θέση (!!)
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
"Η μεταμόρφωση" του Franz Kafka.
Απόλαυσα πρόσφατα και πάλι το εκπληκτικό
"Η μεταμόρφωση" του Franz Kafka.
Γραμμένο μεταξύ 18/11 και 6/12/1912,
με πρώτη δημοσίευση στο εξπρεσιονιστικό περιοδικό
"Die Weiben Blatter" και πρώτη έκδοση το 1916,
είναι από τα λίγα δείγματα γραφής
που εκδόθηκαν όσο ζούσε ο συγγραφέας.
Του αποδίδονται λιγότερο από 450 δημοσιευμένες σελίδες
όσο βρισκόταν εν ζωή, καθώς θεωρείται ότι
τα υψηλά καλλιτεχνικά του κριτήρια
τον οδηγούσαν σε καταστροφική αυτολογοκρισία.
Είναι θέμα αν διασώθηκε το 10% των γραπτών του.
Στην διαθήκη του, που ορίζει διαχειριστή
τον φίλο του Max Brod (1884-1968), αναφέρει :
"Ακριβέ μου Max, η τελευταία μου επιθυμία :
Όλα όσα αφήνω πίσω μου... ημερολόγια, χειρόγραφα,
επιστολές (δικές μου και άλλων), σημειώσεις κλπ
να καούν αδιάβαστα.
Δικός σου, Franz Kafka"
Τίποτα σχεδόν δεν θα γνωρίζαμε για τον F. Kafka
αν ο Max Brod δεν του είχε δηλώσει ευθαρσώς
ότι δεν θα τον ακούσει, καθιερώνοντας στην διεθνή κοινότητα
το έργο του, εξέχον σε τέτοιο βαθμό,
που πρέπει να αποτελεί κοινό κτήμα της ανθρωπότητας και
δεν ανήκει σε κανέναν για να απαγορεύσει την δημοσίευση του,
ούτε στον ίδιο τον δημιουργό !!
Απ' ότι διάβασα δημοσίευσε περί τα 83 βιβλία (!!)
που είτε έγραψε ο Kafka, είτε τον αφορούν.
"Η μεταμόρφωση" είναι από τα πιο δημοφιλή,
πολυμεταφρασμένα και πολυδιασκευασμένα
για το θέατρο, την όπερα και τον κινηματογράφο
κείμενα του F. Kafka.
Συμπυκνώνει στις λίγες σελίδες της
τα βασικά θέματα της Καφκικής θεματολογίας :
το παράλογο της ζωής,
την αποσύνθεση του πνεύματος από το σώμα,
την αποξένωση από το κοινωνικό περιβάλλον,
τα όρια της συμπάθειας και της καλοσύνης,
το άγχος του ανθρώπου
μπροστά σε μια νέα ακατανόητη εποχή...
Ο F. Kafka όπως και ο ήρωας του
ήταν αποξενωμένος από τον δεσποτικό πατέρα του,
θεωρούσε τον εαυτό του βάρος για την οικογένεια του
και είχε συμπαραστάτρια και στήριγμα του
στις δύσκολες στιγμές του
μόνο την μικρότερη αδελφή του Ότλα.
(Και οι τρεις αδελφές του δολοφονήθηκαν
σε στρατόπεδα συγκέντρωσης)
Ιδωμένη εκ των υστέρων "Η μεταμόρφωση"
μπορεί να διαβαστεί ως μια παράξενη
"Καφκική" ταύτιση της τέχνης με τη ζωή,
προφητική για το τέλος του συγγραφέα της,
που πέθανε από ασιτία όπως το ζωύφιο της ιστορίας,
στο σανατόριο Κίρλινγκ, στα περίχωρα της Βιέννης,
ταλαιπωρημένος από φυματίωση.
Ο λαιμός του αρνιόταν να καταπιεί
οτιδήποτε του έδιναν να φάει.
(αναφορές στο εισαγωγικό σημείωμα, εκδ. Εξάντας)
Οι φανταστικές εφιαλτικές ιστορίες του F. Kafka,
το σουρεαλιστικό χιούμορ του και
η εξπρεσιονιστική γραφή του
που εκφράζουν το άγχος, την αγωνία και
την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου
σε έναν εχθρικό κόσμο απρόσωπης
γραφειοκρατικής εξουσίας και καταπίεσης,
άφησαν το αποτύπωμα τους σε μια ολόκληρη
στρατιά επιγόνων, όλους τους έχουμε συναντήσει
σε αυτές τις αναρτήσεις :
από τον συγγενικό του Borges,
στον Sartre και τους υπαρξιστές, στον Camus,
στον Ionesco, στον Kundera, στον Saramago,
στον Marquez, στον Nabobov, που μάλιστα
ως λεπιδοπτερολόγος, σε δοκίμιο του για τον Kafka,
υποστηρίζει ότι το έντομο της "μεταμόρφωσης"
είναι σκαθάρι !!
Berthold Brecht (1898-1956),
πασίγνωστος από την θεατρική του δουλειά.
Το έργο του, του 1959,
"Η Άνοδος του Αρτούρο Ούι",
καταλαμβάνει την 54η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Hannah Arendt (1906-1975), Εβραϊκής καταγωγής,
το έργο της οποίας, του 1951,
"Η καταγωγή του ολοκληρωτισμού",
καταλαμβάνει την 93η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Paul Celan (1920-1970), επίσης Εβραϊκής καταγωγής,
πολύγλωσσος ποιητής του οποίου
το σύνολο του ποιητικού του έργου,
συμπεριλαμβάνεται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος μεταπολεμικός ποιητής
στην γερμανική γλώσσα.
Επίσης δυνατούς βρήκα και κάποιους... καταχρησίες,
που διάβασα την τελευταία περίοδο,
όπως τον Εβραϊκής καταγωγής Joseph Roth (1894-1939),
που αναφέρω με κάθε ευκαιρία,
αλλά και τον Hans Fallada (1893-1947),
ψευδώνυμο του ιδιαίτερου Γερμανού συγγραφέα
Rudolf Wilhelm Friedrich Ditzen.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε και την ειδική περίπτωση
της Γερμανο-Εβραϊκής καταγωγής
Annelies Marie (Anne) Frank (1929-1945),
όπου το ημερολόγιό της, γραμμένο το 1942-1944,
που εκδόθηκε το 1947 στα ολλανδικά, είναι ένα
από τα πιο πολυδιαβασμένα κείμενα παγκοσμίως,
που βεβαίως το έχω διαβάσει αρκετά παλαιότερα,
καταλαμβάνει την 19η θέση
στην κατάταξη για τα 100 βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Ζόρικο και με ιδιαίτερο χιούμορ.
Στη συνέχεια ακολουθούν τα Nobel Λογοτεχνίας
που έχουν απονεμηθεί σε σκανδιναβικές γλώσσες.
Η αρχαία ή παλαιά σκανδιναβική γλώσσα
ήταν γερμανική γλώσσα των κατοίκων της Σκανδιναβίας
και των υπερπόντιων εγκαταστάσεων τους,
συμπεριλαμβανομένων και των Βρετανικών νήσων,
κατά την εποχή των Βίκινγκ.
Ορίζεται και ως Παλαιοισλανδική
και ως Παλαιονορβηγική γλώσσα.
Μια παρόμοια διάλεκτο μιλούσαν στην Σουηδία,
στην Δανία και στις αποικίες τους,
χωρίς να υπάρχει καθαρός γεωγραφικός διαχωρισμός
ανάμεσα στις δύο διαλέκτους.
Υπάρχει μάλιστα βιβλίο, με τίτλο "Njal's Saga",
που χρονολογείται περί το 1300 μ.Χ.,
αγνώστου συγγραφέα, στην αρχαία σκανδιναβική,
που συμπεριλαμβάνεται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Υπάρχει μάλιστα βιβλίο, με τίτλο "Njal's Saga",
που χρονολογείται περί το 1300 μ.Χ.,
αγνώστου συγγραφέα, στην αρχαία σκανδιναβική,
που συμπεριλαμβάνεται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Οι σκανδιναβικές γλώσσες που ομιλούνται σήμερα
στις οποίες θα δούμε
τις απονομές των βραβείων Nobel Λογοτεχνίας,
ουσιαστικά είναι συγγενείς και ανήκουν στον κλάδο
των βόρειων γερμανικών γλωσσών.
Στην σουηδική γλώσσα έχουν απονεμηθεί επτά βραβεία,
η απονομή του 1974 ήταν διπλή,
στην νορβηγική τρία, στην δανική επίσης τρία,
μία εκ των οποίων, το 1917, ήταν διπλή βράβευση
και στην ισλανδική ένα βραβείο.
Συνολικά δεκατέσσερα βραβεία, παραπάνω δηλαδή
και από την συγγενή γερμανική γλώσσα.
Το κτίριο που στεγάζει τις εκδηλώσεις της Σουηδικής Ακαδημίας,
η οποία είναι και αρμόδια για τις απονομές των βραβείων Nobel Λογοτεχνίας.
Τα περισσότερα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας
μεταξύ των σκανδιναβικών γλωσσών,
αλλά και πολλών άλλων γλωσσών,
έχουν απονεμηθεί στην σουηδική γλώσσα,
ψιλο-αναμενόμενο,αφού η Σουηδική Ακαδημία,
όπως θα διαπιστώσουμε, ευλογάει συχνά πυκνά τα γένια της...
όπως θα διαπιστώσουμε, ευλογάει συχνά πυκνά τα γένια της...
Συνολικά είναι επτά στον αριθμό,
καθώς η βράβευση, το όνειδος του 1974, ήταν διπλή.
Σε μία Σουηδία που στερούταν επίσημης γλώσσας
μέχρι το 2009, όπως διαβάζω !!!
Σημειωτέον ότι την σουηδική γλώσσα ομιλούν
περί τα δέκα εκατομμύρια άνθρωποι μόλις,
κυρίως στην Σουηδία και λιγότερο στην Φιλανδία.
Το πρώτο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την σουηδική γλώσσα, το 1909,
απονεμήθηκε στην Σουηδή συγγραφέα
Selma Lagerlof.
Ήταν η πρώτη βράβευση σε γυναίκα παγκοσμίως
και παραμένει η μοναδική για τα σουηδικά.
Τουλάχιστον σε σχέση με την ισότητα των φύλων
οι Σκανδιναβοί έχουν καλό όνομα.
Όπως και τις άλλες βραβευμένες γυναίκες
την βρίσκουμε στις γυναικείες απονομές
της πρώτης ανάρτησης για τα Nobel Λογοτεχνίας,
όπου και υπάρχουν εκτενέστερες αναφορές.
Η Σουηδή συγγραφέας Selma Lagerlof (1858-1940).
Nobel Λογοτεχνίας 1909.
Ο Σουηδός λογοτέχνης Carl Gustaf Verner von Heidenstam (1859-1940).
Nobel Λογοτεχνίας 1916.
Το δεύτερο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την σουηδική γλώσσα, τo 1916,
απονεμήθηκε στον Σουηδό ποιητή και συγγραφέα
Carl Gustaf Verner von Heidenstam.
Υπήρξε και μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, από το 1912.
Κι εμείς, οι υπόλοιποι, αναρωτιόμαστε,
πόσοι άραγε τον γνωρίζουν εκτός Σουηδίας...?
Το 1931, το τρίτο βραβείο για την σουηδική γλώσσα
απονεμήθηκε στον Σουηδό λογοτέχνη
Erik Axel Karlfeldt, που άλλαξε το επίθετο του,
από Eriksson που λεγόταν αρχικά,
λόγω καταδίκης του πατέρα του.
Ο εν λόγω ποιητής και συγγραφέας εκλέχτηκε
μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, το 1904,
μέλος του Ινστιτούτου Nobel της Ακαδημίας, το 1905
και της Επιτροπής Nobel, το 1907.
Το 1912 εκλέχτηκε ως μόνιμος γραμματέας της Ακαδημίας,
θέση που διατήρησε ως τον θάνατο του.
Και αυτός δηλαδή "δικό μας παιδί"...
Λέγεται πως του είχε προταθεί το βραβείο
από το 1919 και το είχε αρνηθεί,
προς τιμήν του αν ισχύει, που μάλλον ισχύει, καθώς
τελικώς, του δόθηκε μετά θάνατον, κάτι ιδιαιτέρως σπάνιο...
Ο Σουηδός λογοτέχνης Erik Axel Karlfeldt ή Eriksson (1864-1931).
Nobel Λογοτεχνίας 1931.
Ο Σουηδός λογοτέχνης Par Fabian Lagerkvist (1891-1974).
Nobel Λογοτεχνίας 1951.
Το τέταρτο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την σουηδική γλώσσα, του 1951, δεν φαίνεται
να είχε τα χαρακτηριστικά των προηγουμένων.
Απονεμήθηκε, μάλλον κάπως πιο δίκαια,
στον Σουηδό λογοτέχνη Par Fabian Lagerkvist.
Ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος κλπ
ο Lagerkvist επιδεικνύει ένα δια βίου ενδιαφέρον
για τον άνθρωπο, τα σύμβολα του, τους θεούς του...
Διάβασα το βιβλίο του "Ο νάνος", γραμμένο το 1944,
σε απόδοση από τα αγγλικά,
που θεωρείται πως τον έκανε ευρέως γνωστό,
έξω από τα σύνορα της Σουηδίας.
Με απλό, διερευνητικό και ειρωνικό λόγο για το κακό,
μας δίνει ένα ηχηρό μήνυμα για την ανθρώπινη φύση
και τις πολύπλοκες διαστάσεις της.
Μου άρεσε πολύ το βιβλίο και το συστήνω ανεπιφύλακτα.
Το γνωστότερο έργο του, του 1950,
με τίτλο "Barabbas", που αμέσως χαρακτηρίστηκε
ως λογοτεχνικό αριστούργημα,
έγινε ταινία το 1961,
με τον Anthony Quinn στον κεντρικό ρόλο,
σημειώνοντας τεράστια επιτυχία διεθνώς.
Το έχουμε απολαύσει οι περισσότεροι καθώς
ακόμα συνεχίζει να προβάλλεται συστηματικά.
Το επόμενο όμως, το 1974, είναι ίσως
το πιο αμφισβητούμενο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας.
Μοιράστηκε σε δύο Σουηδούς λογοτέχνες.
Τον συγγραφέα Eyvind Johnson
και τον ποιητή Harry Martinson.
Φτάνουμε δηλαδή τις έξι βραβεύσεις.
Ο Σουηδός συγγραφέας Eyvind Johnson (1900-1976).
Ένας εκ των δύο βραβευμένων του Nobel Λογοτεχνίας του 1974.
Ο Σουηδός ποιητής Harry Martinson (1904-1978).
Ένας εκ των δύο βραβευμένων του Nobel Λογοτεχνίας του 1974.
Καθώς ήταν και οι δύο μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας,
άρα και στην επιτροπή Nobel,
η αμφισβήτηση της βράβευσης τους υπήρξε παταγώδης.
Αρκεί να πούμε μόνο πως τα φαβορί εκείνης της χρονιάς,
ήταν οι λογοτεχνικοί ογκόλιθοι
Graham Green (1904-1991), τακτικός υποψήφιος,
ο μέγας Vladimir Nabokov (1899-1977),
ο κολοσσός Jorge Luis Borges (1899-1986),
που ουδέποτε βεβαίως έλαβαν Nobel και ο
Saul Bellow, που τελικά πήρε το βραβείο το 1976.
Ας μην πω καμιά κουβέντα... Ή μάλλον θα πω :
που πας ρε ΚΑΡΑΜΗΤΡΟ ??
Ο ευαίσθητος Martinson δεν άντεξε την κριτική,
ζόρικη προφανώς αφού αυτοκτόνησε, το 1978,
με κάποιου τύπου χαρακίρι, το οποίο, υπενθυμίζω,
επέλεγαν οι σαμουράι ως τελετουργικό τρόπο αυτοκτονίας,
σε περίπτωση ήττας ή ατίμωσης !!
Ο Σουηδός ποιητής Tomas Gosta Transtromer (1931-2015).
Nobel Λογοτεχνίας 2011.
Τελευταία βράβευση σε Σουηδό λογοτέχνη, το 2011,
δεκαετίες μετά το "βρώμικο" 1974,
(ποτέ δεν είχαν αφήσει τόσα χρόνια
την Σουηδία χωρίς βραβείο),
στον ποιητή Tomas Gosta Transtromer.
Φτάσαμε δηλαδή αισίως στις επτά βραβεύσεις
για την σουηδική γλώσσα.
Δεν γνωρίζω το έργο του,
αλλά υποθέτω (!?) πως θα το σκέφτηκαν καλά...
Η Σουηδική Ακαδημία αποκάλυψε πως
ήταν υποψήφιος από το 1993, κάθε χρόνο !!
Φυσικά, όπως στις πιο πολλές απονομές, βρέθηκαν και αυτοί
που πιστεύουν πως υπήρχαν καλύτεροι...
Θεωρείται πάντως ως ένας από τους σπουδαιότερους
μεταπολεμικούς Σκανδιναβούς ποιητές.
Μεταφέρω το ποίημα με τίτλο "Κατακλείδα",
από τη συλλογή "Η ΑΓΡΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ", του 1983 :
"Σέρνομαι σαν άγκυρα στον πυθμένα της θάλασσας.
Και τι δεν πιάνω που δεν το χρειάζομαι.
Κουρασμένη αγανάκτηση, πυρωμένη αυτοεγκατάλειψη.
Οι δήμιοι φέρνουν πέτρες, ο Θεός γράφει στην άμμο.
Σιωπηλά δωμάτια.
Τα έπιπλα στο φως του φεγγαριού, έτοιμα να πετάξουν.
Εισέρχομαι αργά στον εαυτό μου
μεσ' από ένα δάσος από άδειες πανοπλίες."
Στην νορβηγική γλώσσα έχουν απονεμηθεί
τρία βραβεία Nobel Λογοτεχνίας.
τρία βραβεία Nobel Λογοτεχνίας.
O Νορβηγός λογοτέχνης Bjornstjerne Martinus Bjornson (1832-1910).
Nobel Λογοτεχνίας 1903.
Το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε μόλις το 1903,
στον "εθνικό" ποιητή της Νορβηγίας,
Bjornstjerne Martinus Bjornson.
Έγραψε τον εθνικό ύμνο της χώρας,
και ήταν επίσης θεατρικός συγγραφέας .
Θεωρείται λογοτεχνικός ογκόλιθος στην πατρίδα του,
κατατάσσεται μάλιστα στο ύψος του Henrik Ibsen,
μαζί με τον οποίο ανέβασε το επίπεδο του θεάτρου.
Υπήρξε ένα από τα αρχικά μέλη
της επιτροπής των βραβείων Nobel.
Διάβασα στο διαδίκτυο το διήγημα του με τίτλο
"Ο πατέρας"
που είναι μια μικρογραφία δράματος σε 5 πράξεις
και διακρίνεται από αφηγηματική λιτότητα
χωρίς να υπολείπεται συγκινησιακά.
Στο διαδίκτυο διάβασα επίσης σε μετάφραση
και το ποίημα με τίτλο "Οι άγγελοι του ύπνου".
και το ποίημα με τίτλο "Οι άγγελοι του ύπνου".
Φέρνει σε νανούρισμα...
Ο Νορβηγός λογοτέχνης Knut Hamsun (1859-1952).
Nobel Λογοτεχνίας 1920.
Το δεύτερο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την νορβηγική γλώσσα, το 1920, κέρδισε
ο Νορβηγός συγγραφέας Knut Hamsun.
Υπήρχε και ένα ακόμα t στο τέλος του ονόματος του,
το οποίο έφαγε ο δαίμων της τυπογραφίας.
Εμφανείς στο έργο του οι ισχυρές επιρροές
των συγχρόνων του, πνευματικών ογκολίθων,
F. Nietzsche και F. Dostoevsky.
Ο ισχυρός παγγερμανισμός του
τον οδήγησε να υποστηρίξει τον φασισμό και
παρά τις προσπάθειες του να δικαιολογήσει
τις επιλογές του, η φήμη του επλήγη.
Πέθανε πάμπτωχος καθώς τα περιουσιακά του
δημεύτηκαν και ο ίδιος εγκλείστηκε σε ψυχιατρείο,
αντί να φυλακιστεί λόγω της συμπόρευσης του
με τον ναζισμό, κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αργότερα αποκαταστάθηκε και σήμερα θεωρείται
ο μεγαλύτερος Νορβηγός συγγραφέας μετά τον Ίψεν.
Αναγνωρισμένοι λογοτέχνες,
από τον Maxim Gorky του σοσιαλιστικού ρεαλισμού
μέχρι τον Charles Bukowski του βρώμικου ρεαλισμού
μεταξύ των οποίων και νομπελίστες,
όπως οι Thomas Mann, Isaac Bashevis Singer,
Samuel Beckett κ.α. τον αναφέρουν ως μεγάλο δάσκαλο.
"Η πείνα", του 1890,
επαξίως βρίσκεται στη λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Ήταν το πρώτο μυθιστόρημα του Hamsun και έγινε αμέσως επιτυχία.
Το βιβλίο του "Η πείνα", του 1890, περιλαμβάνεται
μεταξύ των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών.
Υπενθυμίζω πως η λίστα αυτή συντάχθηκε
από την "Νορβηγική Λέσχη Βιβλίου", το 2002,
όταν κλήθηκαν 100 συγγραφείς, από 54 χώρες,
να επιλέξουν από 10 βιβλία που θεωρούσαν
ως τα σημαντικότερα στην παγκόσμια λογοτεχνία.
Όταν ένα μέρος του βιβλίου δημοσιεύτηκε ανώνυμα
στην εφημερίδα της Κοπεγχάγης Ny Jord,
τον Νοέμβριο του 1888, ξεσήκωσε θύελλα εικασιών
ως προς το ποιος ήταν ο συγγραφέας
ενός τόσο ξεχωριστού κειμένου.
Η έκδοση του το 1890 είχε άμεση επιτυχία
και αποτέλεσε τομή στην ιστορία της λογοτεχνίας.
Το έργο αυτό είναι μνημείο μοντερνισμού, μετατόπισε
το βάρος της αφήγησης στον ψυχισμό του ήρωα,
μια πρωτοποριακή ματιά στην αλλαγή της εικόνας
του ανθρώπου, που επηρέασε όσο λίγα
τους συγγραφείς που ακολούθησαν.
Αναγνώρισα σε αρκετά πασίγνωστα έργα
επωνύμων -και νομπελιστών- συγγραφέων,
που διάβασα τελευταία, την τεράστια επιρροή
του σπουδαίου αυτού βιβλίου.
Ο ίδιος ο Hamsun έλεγε πως "Η πείνα"
δεν είναι μυθιστόρημα, εννοώντας πως δεν είχε αυτό
που έως τότε λεγόταν πλοκή.
"Το βιβλίο μου είναι μια προσπάθεια να περιγράψω
την περίεργη ζωή του νου, τα μυστήρια της ψυχής
σε ένα κορμί που πεινάει."
Γνώριζε πολύ καλά τις καταστάσεις που περιέγραψε
καθώς βασιζόταν σε προσωπικές του εμπειρίες
και στις άοκνες προσπάθειες του να γίνει συγγραφέας.
Οι στερήσεις μέχρι σημείου λιμοκτονίας,
η αποξένωση αλλά και οι εσωτερικές ψυχικές παρορμήσεις,
ή "παλαβές καταστάσεις", όπως τις αποκάλεσε ο ίδιος...
Πρόκειται περί μιας τραγικής και αληθινής ανάπλασης
κυρίως προσωπικών περιπετειών και βιωμάτων
που αυτός ο δεινός ερευνητής της ανθρώπινης ψυχής
και του πάθους, τοποθέτησε σε έναν
υποβλητικό ψυχολογικό ιστό, πλημμυρισμένο από
ποιητικό συναισθηματισμό και δυνατές συγκινήσεις,
μας λέει εύστοχα στο επίμετρο του
ο μεταφραστής του βιβλίου Δ. Παπαγρηγοράκης.
Αυτή είναι η έκδοση που βρήκα, με ενδιαφέρουσα εισαγωγή του Paul Auster
και κατατοπιστικό επίμετρο του μεταφραστή Δ Παπαγρηγοράκη..
Στην άκρως ενδιαφέρουσα εισαγωγή του Paul Auster
επισημαίνονται μια σειρά καινοτομιών
και ενδιαφερόντων παρατηρήσεων
σχετικά με το έργο και τον συγγραφέα,
αλλά και με την σχέση του βιβλίου αυτού με την
δουλειά κορυφαίων λογοτεχνών και του έργου τους.
Δικαίως ο Auster μας λέει πως αυτό που θα βρει
ο σημερινός αναγνώστης
στον ανώνυμο ήρωα του Hamsun, είναι η επίγνωση
του παραλόγου της ανθρώπινης κατάστασης.
Ο ήρωας απαλλάσσεται συστηματικά
από κάθε είδους πίστη σε κάθε είδους σύστημα
και μέσω της πείνας που επιβάλλει στον εαυτό του
φτάνει στο τίποτα (βλέπε Beckett).
Η καλλιτεχνική και η ηθική διάσταση του ήρωα
συνδέονται με την φυσική επιβίωση, οδηγώντας σε
μια τέχνη που μπορεί να περιγραφεί ως υπαρξιστική.
Είναι αμέτρητα τα στοιχεία που συνδέουν
τον ανώνυμο "εν δυνάμει" καλλιτέχνη
και την προσπάθεια του για δημιουργική παραγωγή,
με τον μόνιμο, καθημερινό αγώνα για επιβίωση,
διατηρώντας ταυτόχρονα την ηθική του υπόσταση,
την αξιοπρέπεια και τα πιστεύω του.
Δηλαδή, τον αέναο αγώνα των περισσοτέρων καλλιτεχνών
και διανοουμένων-στοχαστών
ή αλλιώς του δημιουργικού ανθρώπου,
εις τους αιώνες των αιώνων...
Σημειώνω επίσης ένα ιδιόρρυθμο χιούμορ,
όπου μονίμως περιπλέκεται με το ασήκωτο δράμα,
που θα μπορούσε να συμβεί, με κάποιες παραλλαγές,
σε οποιοδήποτε ιστορικό χρόνο
και σε οποιαδήποτε δημιουργική προσωπικότητα.
"Έχω μια από τις δύο επιλογές,
να παραμείνω στο ταχυδρομείο και να τρελαθώ...
ή να μείνω εκεί έξω να το παίξω συγγραφέας
και να πεθάνω της πείνας.
Αποφάσισα να πεθάνω της πείνας."
έγραψε κάποτε ο C. Bukowski για την εποχή που...
κλήθηκε να σκεφτεί το μέλλον του
και προφανώς δεν ήταν ο μόνος που το έπραξε.
Φυσικά δεν τίθεται θέμα οίκτου
σε αυτού του είδους των προσωπικών επιλογών.
Πρόκειται περί συνειδητής απεργίας πείνας
εις βάρος του εαυτού σου, που συνδυάζεται
με τον ερημικό τόπο της ασκητικής απομόνωσης,
όπου η απόγνωση κυριαρχεί και
η κατάρρευση καραδοκεί (βλέπε D. Lessing).
Και, ασφαλώς, εδώ δεν υπάρχει κανένας θεός
για να σε σώσει... Αυτό είναι το ρίσκο, ο κίνδυνος
που είναι σύμφυτος με κάθε καλλιτεχνική πράξη,
πρέπει να είσαι πρόθυμος να θυσιάσεις τη ζωή σου
(βλέπε F. Kafka, "Ο καλλιτέχνης της πείνας").
Στο επίμετρο του Δ. Παπαγρηγοράκη σημειώνονται
και δύο από τα κυρίαρχα λογοτεχνικά και ιδεολογικά
θέματα που μόνιμα απασχολούν τον Knut Hamsun.
Το πρώτο θέμα έχει να κάνει με τους δαιδάλους
της ανθρώπινης ψυχής οι οποίοι πρέπει
να είναι αντικείμενο της σύγχρονης λογοτεχνίας.
Στο βιβλίο ο συγγραφέας περιγράφει
την φαινομενολογία της συνείδησης.
Η εγκατάλειψη στη φυσική ανθρώπινη παρόρμηση
-που πολλές φορές καταλήγει
σε ανοησίες και ατοπήματα-
αντανακλά το προσωπικό του ιδεώδες.
Το δεύτερο θέμα είναι η απόρριψη
του σύγχρονου αστικού πολιτισμού
και της αποκομμένης από τις ρίζες της
σύγχρονης κοινωνίας της μεγάλης πόλης.
Το βιβλίο αυτό θεωρείται must για οποιονδήποτε
πιστεύει πως ασχολείται σοβαρά με τη λογοτεχνία.
Το συστήνω ανεπιφύλακτα.
Νεώτερη έκδοση, του 2005, του βιβλίου που βρήκα, με την ίδια (!?) μετάφραση.
Βρήκα στην βιβλιοθήκη μου ένα παμπάλαιο βιβλίο
του εκδοτικού οίκου "Άγκυρα",
γραμμένο το 1894, με τίτλο "Ο Παν",
σε μετάφραση Παύλου Νιρβάνα.
Σήμερα πιθανώς το βιβλίο αυτό θα θεωρούταν παρωχημένο,
στην εποχή του όμως οι διεισδυτικές αναλύσεις
στον ψυχισμό των ηρώων του, που είναι άνθρωποι
ελεύθεροι, ιδιόρρυθμοι, αντικοινωνικοί και έντονοι,
όπως εδώ ο λοχαγός Θωμάς Γκλαν,
καθιέρωσαν τον Hamsun ως ηγετική φυσιογνωμία
της νεορομαντικής εξέγερσης και
θεμελιωτή της σύγχρονης λογοτεχνίας.
Καθώς μάλιστα υπήρξε συγγραφέας που προηγήθηκε
της εποχής του, κάποτε, χαρακτηρίστηκε ως ευθύς και ωμός.
Στο βιβλίο διακρίνεται μια τυχοδιωκτική και ασυμβίβαστη διάσταση, που έρχεται σε αντιδιαστολή με την συμβατική καθημερινότητα, καθώς και η προτροπή προς ένα φυσικό τρόπο ζωής, μάλλον πιο ελκυστικό,
που αντιπαρατίθεται στο αστικό "βόλεμα".
Οι αισθήσεις και οι ανθρώπινες διαθέσεις
παρακολουθούν τον ετήσιο κύκλο των εποχών
ενώ μύθοι και συμβολισμοί αφθονούν, θυμίζοντας
έργα της Σουηδής νομπελίστριας Selma Lagerlof,
Όπως εκεί εκθειάζεται η σκανδιναβική ομορφιά
έτσι και εδώ υμνούνται οι ομορφιές της βόρειας Νορβηγίας.
Επίσης συμπλέουσα είναι η οικολογική προσέγγιση.
Το βιβλίο του "Ευλογία της γης", του 1917,
πιστεύεται πως τον οδήγησε στο Nobel Λογοτεχνίας
και απέκτησε παγκόσμια φήμη.
Πρόκειται περί ύμνου στον πρωτόγονο άνθρωπο και στην σχέση του με τη φύση.
Το τρίτο και τελευταίο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την νορβηγική γλώσσα απονεμήθηκε, το 1928,
στην γεννημένη στην Δανία Sigrid Undset.
Όταν ήταν σε ηλικία δύο ετών,
η οικογένεια της μετακόμισε στην Νορβηγία
και εκεί έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της.
Πρώτη και μοναδική γυναίκα για τα νορβηγικά,
την βλέπουμε αναλυτικά στις γυναικείες βραβεύσεις.
Η συγγραφέας Sigrid Undset (1882-1949).
Nobel Λογοτεχνίας 1928.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι ο απόλυτος Νορβηγός θεατράνθρωπος Henrik Ibsen (1828-1906)
ή Ερρίκος Ίψεν ελληνιστί, δεν έλαβε ποτέ Nobel.
Το έργο του "Et dukkehjem", του 1879,
συγκαταλέγεται μεταξύ των 100 καλύτερων βιβλίων
όλων των εποχών.
O Δανός λογοτέχνης Karl Adolph Gjellerup (1857-1919).
Nobel Λογοτεχνίας 1917. Θεωρήθηκε ιδιαίτερα φιλογερμανός.
Ο Δανός συγγραφέας Henrik Pontoppidan (1857-1943).
Nobel Λογοτεχνίας 1917.
Η δανική γλώσσα, είναι αυτή του μεγάλου παραμυθά,
Hans Christian Andersen (1805-1875),
του οποίου το σύνολο των παραμυθιών (1835-1837), συγκαταλέγεται μεταξύ των 100 καλύτερων βιβλίων
όλων των εποχών.
Τα τρία βραβεία Nobel Λογοτεχνίας
που απονεμήθηκαν σε λογοτέχνες
που έγραψαν κυρίως στη δανέζικη γλώσσα είναι :
Το βραβείο του 1917, που μοιράστηκαν
οι συγγραφείς Karl Adolph Gjellerup
και Henrik Pontoppidan.
Το βραβείο του 1944, που κέρδισε
ο συγγραφέας Johannes Vilhelm Jensen.
Ο Δανός συγγραφέας Johannes Vilhelm Jensen (1873-1950).
Nobel Λογοτεχνίας 1944.
Η μικρή Ισλανδία, χώρα κοντά στη Σκανδιναβία
και με ισχυρές σχέσεις με αυτήν, αφού μόλις το 1944
απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Δανία,
έχει ιδιαίτερη και δύσκολη γλώσσα, την ισλανδική,
συνδεδεμένη ιστορικά με τις σκανδιναβικές γλώσσες,
αλλά και αρκετές ιδιαιτερότητες.
Το μοναδικό Nobel Λογοτεχνίας,
για την ισλανδική γλώσσα, το 1955, απονεμήθηκε
στον Ισλανδό λογοτέχνη Halldor Guojonsson,
γνωστού ως Halldor Kiljan Laxness.
Το βιβλίο του "Ανεξάρτητοι άνθρωποι",
του 1934-1935, συγκαταλέγεται μεταξύ
των 100 καλυτέρων βιβλίων όλων των εποχών.
Δυστυχώς, δεν έχω βρει ακόμα βιβλία του,
παρά το ότι νομίζω πως έχουν υπάρξει ελληνικές μεταφράσεις.
Ο Ισλανδός λογοτέχνης Halldor Guojonsson (1902-1998).
Γνωστός με το ψευδώνυμο Halldor Kiljan Laxness.
Nobel Λογοτεχνίας 1955.
Αν και Σκανδιναβική χώρα η Φιλανδία, τα φιλανδικά,
ανήκουν στο φιννοουγγρικό κλάδο
της ουραλικής γλωσσικής οικογένειας, με ιδιαιτερότητες
που την καθιστούν μια από τις δυσκολότερες γλώσσες,
καθώς δεν έχει ιδιαίτερες σχέσεις με άλλες.
Έχω αναφερθεί σε προηγούμενη ανάρτηση,
στο βιβλίο με τίτλο "Νέα Φιλανδική Γραμματική"
του Ιταλού συγγραφέα Diego Marani
που πραγματεύεται το θέμα των γλωσσών
και κυρίως την φιλανδική γλώσσα.
Στην Φιλανδία ισάξια θέση με τα φιλανδικά
κατέχουν και τα σουηδικά.
Το μοναδικό Nobel Λογοτεχνίας για την φιλανδική γλώσσα,
κέρδισε ο Φιλανδός συγγραφέας
Frans Eemil Sillanpaa, το 1939.
Όπως συμβαίνει με αρκετούς Σκανδιναβούς,
δυστυχώς, δεν βρήκα κάτι δικό του σε ελληνική μετάφραση.
Ο Φιλανδός συγγραφέας Frans Eemil Sillanpaa (1888-1964).
Nobel Λογοτεχνίας 1939.
Τα ουγγρικά, επίσης ανήκουν στο φιννοουγγρικό κλάδο
των ουραλικών γλωσσών, με αρκετές και πάλι ιδιαιτερότητες.
των ουραλικών γλωσσών, με αρκετές και πάλι ιδιαιτερότητες.
Το 2002, το βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
κέρδισε ο Εβραϊκής καταγωγής και επιζών του ολοκαυτώματος
Ούγγρος συγγραφέας Imre Kertesz,
ο οποίος επέμεινε, σε όλη του τη ζωή,
να γράφει στην ουγγρική γλώσσα.
Ουδείς αμφισβήτησε την αξία της βράβευσης του.
Μοναδικό βραβείο βεβαίως για τα ουγγρικά.
Ο Εβραϊκής καταγωγής Ούγγρος συγγραφέας Imre Kertesz (1929-2016).
Nobel Λογοτεχνίας 2002.
Διάβασα ένα μικρό βιβλιαράκι του με τίτλο
"Εκκαθάριση", του 2003,
το πρώτο μετά την βράβευση του με το Nobel.
Παρά το μικρό μέγεθος του, μόνο ελαφρύ ή εύπεπτο
δεν μπορείς να το χαρακτηρίσεις
και αν ήταν μεγαλύτερο μάλλον θα κούραζε.
Ο συγγραφέας κινείται σε θέματα που γνωρίζει καλά.
Καταρχάς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης,
το Άουσβιτς εν προκειμένω,
τις συνέπειες που είχαν για τα θύματα τους,
ακόμα και για τους επιζώντες από αυτά,
αλλά και για την ανθρώπινη ιστορία, τον άνθρωπο.
Ακολουθεί ο κόσμος της λογοτεχνίας, ο συγγραφέας,
τα κείμενα, ο κόσμος των εκδόσεων, η λογοκρισία...
Δηλαδή η ιστορία, η ζωή του Imre Kertesz.
Και εκεί που θα περίμενε κανείς ότι αυτά αποτελούν ήδη πλούσιο υλικό για ένα ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα,
παρακολουθούμε στην ουσία μια φιλοσοφική προσέγγιση
για την ύπαρξη και τα ανθρώπινα αδιέξοδα ή διεξόδους,
την ζωή και τον θάνατο, το πραγματικό και το φανταστικό,
τις προσωπικές σχέσεις, την φιλία, τον έρωτα...
Μέσω μόλις δύο κυρίων προσώπων, ενός επιμελητή,
του Κεσερού, και μιας γιατρίνας, της Γιούντιτ
και μέσα από μυστηριακή, περίπου μια αστυνομική πλοκή
για την αναζήτηση ενός κειμένου,
ο συγγραφέας διερευνά τον Λόγο ως τέχνη,
δηλαδή την λογοτεχνία
και τον Λόγο ως ουσία, δηλαδή τον λόγο που/να ζούμε,
ας πούμε το νόημα της ζωής...
Σε καμία περίπτωση δεν θα το έλεγα αδιάφορο
αλλά είναι βιβλίο βαρύ και κάπως καταθλιπτικό,
παρά τις όποιες άλλες πλευρές του.
Μια ανάγνωση του δεν αρκεί.
Στον Einstein νομίζω αποδίδεται η φράση :
"Οι απαισιόδοξοι έχουν δίκιο
αλλά χωρίς τους αισιόδοξους δεν προχωράμε βήμα"
Παρά το ότι η πορτογαλική γλώσσα,
λόγω των αποικιών της Πορτογαλίας,
είναι από τις πιο διαδεδομένες,
παίζει ως έκτη με έβδομη στον κόσμο,
η θέση της στο παγκόσμιο λογοτεχνικό γίγνεσθαι
δεν δείχνει τόσο αναγνωρισμένη.
Και αυτό παρά το ότι έχει να επιδείξει
στοχαστές και λογοτέχνες μεγάλου βεληνεκούς
και παρά το ότι η πορτογαλική κουλτούρα λατρεύεται
από συγγραφείς των κυβικών του Antonio Tambucchi
(βλ. σχετική αναφορά σε προηγούμενη ανάρτηση).
Τρία βιβλία στην πορτογαλική γλώσσα
βρίσκονται μεταξύ των καλυτέρων όλων των εποχών.
Το "Grande Sertao : Veredas", του 1956,
του Βραζιλιάνου Joao Guimaraes Rosa και
"Το βιβλίο της ανησυχίας", του 1928, του Fernando Pessoa,
πνευματικός και καλλιτεχνικός ογκόλιθος,
ο οποίος έγραφε με την ίδια ευκολία και στα αγγλικά.
Το τρίτο θα το δούμε αμέσως παρακάτω.
Ο Πορτογάλος συγγραφέας Jose de Sousa Saramago (1922-2010).
Nobel Λογοτεχνίας 1998.
Το μοναδικό Nobel Λογοτεχνίας για την πορτογαλική γλώσσα κέρδισε, το 1998, ο Πορτογάλος
Jose de Sousa Saramago.
Αλληγορικός, ανατρεπτικός, με έμφαση στον άνθρωπο.
Ο τρόπος της γραφής του, αυτό που λέμε ύφος,
είναι και σε αυτόν τον νομπελίστα χαρακτηριστικός,
δεν θα λέγαμε εύκολος,
χωρίς να γίνεται ακατανόητος ή κουραστικός.
Μου σύστησε φίλη το βιβλίο του
"Περί Τυφλότητος", του 1995,
το οποίο βρήκα συναρπαστικό και ασύνηθες.
Συγκαταλέγεται βεβαίως μεταξύ
των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών.
Διάβασα και το τελευταίο του βιβλίο, του 2009,
με τίτλο "Κάιν", όπου μέσω ενός υποτιθέμενου διαλόγου
του ανθρώπου με τον Θεό, ο συγγραφέας σχολιάζει και τοποθετείται
επί διαφόρων φλεγόντων ζητημάτων της χριστιανικής
-και όχι μόνο- θρησκείας.
Σ' έναν κόσμο τυφλών, τι θα έκανες αν έβλεπες ??
Περνάμε τώρα στην γειτονική Ιταλία
και τους βραβευμένους με Nobel λογοτέχνες
που έγραψαν στην όμορφη ιταλική γλώσσα,
της οποίας είμαι γνώστης,
λόγω της έλξης που μου ασκούσε από πιτσιρίκι,
σε αντίθεση με κάτι άλλες, ονόματα δεν λέμε...
Στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
βρίσκονται δύο βιβλία στα λατινικά,
του 29-19 π.Χ, η "Αινειάδα", του Βιργίλιου και
του 1ου αι. μ.Χ., το "Μεταμορφώσεις", του Οβίδιου.
Στη συνέχεια συναντάμε 5 ακόμα βιβλία στα ιταλικά :
το "Θεία κωμωδία", του Dante Alighieri (1265-1321),
που δεν είναι βάβαιο πότε ακριβώς γράφτηκε,
"Το δεκαήμερο", του Giovanni Boccaccio (1313-1375),
του 1349-1353 μ.Χ.
και τα πιο σύγχρονα έργα
του 1818, "Ποιήματα", του Giacomo Leopardi (1798-1837),
του 1923, "Η συνείδηση του Ζήνωνα",
του Italo Svevo (1861-1928)
και τέλος, του 1974, "La storia",
της Elsa Morante (1912-1985),
όπως έχει αναφερθεί και στις γυναικείες βραβεύσεις.
Publius Virgilius Maro (70-19 π.Χ.). Το έργο του "Αινειάδα",
θεωρείται το σπουδαιότερο έπος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Το πρώτο, από τα έξι συνολικά βραβεία,
στην ιταλική γλώσσα, μόλις το 1906, κέρδισε ο
Giosue Alessandro Giuzeppe Carducci.
Δίδαξε νεαρός αρχαία ελληνικά και ρητορική στη μέση εκπαίδευση
και σε ηλικία μόλις 25 ετών τοποθετήθηκε καθηγητής
της Ιταλικής Λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια,
του οποίου η ίδρυση χρονολογείται προ του 1088,
αναδεικνύοντας το στο μακροβιότερο της Ευρώπης.
Ο Carducci μάλιστα συμμετείχε στην επιτροπή των ιστορικών
που διερεύνησε αυτό το θέμα.
Αν και έχει σημαντικό πεζογραφικό έργο
-είκοσι τόμους που εμπεριέχουν λογοτεχνική κριτική, βιογραφίες,
ομιλίες, δοκίμια κ.α.- αλλά και εξαιρετικό μεταφραστικό έργο
- επιτυχημένες μεταφράσεις των Όμηρου, Γκαίτε, Χάινε κ.α.-
είναι περισσότερο γνωστός
από το ορθολογικό και δυναμικό ποιητικό έργο του,
καθώς θεωρείται από τους μεγαλύτερους ποιητές της χώρας του
και χαρακτηρίζεται ως ο ανεπίσημος εθνικός ποιητής
της σύγχρονης Ιταλίας.
Ενθουσιώδης θαυμαστής της συγκρατημένης τεχνοτροπίας
της Ελληνικής και Ρωμαϊκής αρχαιότητας,
χρησιμοποιεί συχνά το κλασσικό μέτρο,
κυρίως στο ώριμο έργο του, που είναι και το σπουδαιότερο.
Κορυφαίες θεωρούνται οι ποιητικές συλλογές
"Νέες Ρίμες", του 1887 και "Βαρβαρικές Ωδές", του 1877.
Υπήρξε δημοφιλής λέκτορας και άσκησε δριμεία κριτική
στη λογοτεχνία και την κοινωνία.
Αντιτάχθηκε επίμονα στον χριστιανισμό και κυρίως
στην κοσμική εξουσία της καθολικής εκκλησίας.
Ο αντικληρικός επαναστατικός ζήλος του είναι πασιφανής
στο πιο διάσημο, εσκεμμένα βλάσφημο και προκλητικό ποίημα του
με τίτλο "Ύμνος στον Σατανά",
που συνετέθη το 1863 ως πρόποση σε δείπνο
και τα επόμενα χρόνια έτυχε μεγάλης απήχησης.
Ο "Σατανάς" του Carducci δεν είναι βέβαια το "πονηρό πνεύμα"
των θεολόγων αλλά η γενεσιουργός αρχή της ζωής,
ο Διόνυσος, οι συγκινήσεις, οι αισθήσεις και οι επικούριες χαρές
που κάνουν τον άνθρωπο αναπόσπαστο μέρος της φύσης
και προϊόν του φυσικού γίγνεσθαι.
Είναι το ευ ζην των αρχαίων,
ο αντίποδας της αγκύλωσης του χριστιανισμού
που βασίζεται στον θάνατο και στην άρνηση των αισθήσεων,
στο ημίφως των μοναστηριών και στο σκότος των τάφων.
Είναι η επιστημονική πρόοδος, συνώνυμη του φωτός.
O ίδιος είχε δηλώσει πως συνέλαβε το ποίημα
ως ύμνο στον Απόλλωνα.
Εξελέγη μάλιστα και στην Ιταλική Γερουσία.
Σε μεγάλη ηλικία είχε πει :
"Δεν γνωρίζω καμία αλήθεια του Θεού,
ούτε ειρήνη με το Βατικανό ή με κάποιον ιερέα.
Αυτοί είναι οι πραγματικοί και αμετάβλητοι εχθροί της Ιταλίας."
Ο Ιταλός λογοτέχνης Giosue Alessandro Giuzeppe Carducci (1835-1907).
Πρώτο στην ιταλική γλώσσα, Nobel Λογοτεχνίας 1906.
Η Ιταλίδα λογοτέχνης Grazia Deledda (1871-1936).
Nobel Λογοτεχνίας 1926.
Το δεύτερο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας
για την ιταλική γλώσσα, απονεμήθηκε το 1926,
στην εκ Σαρδηνίας λογοτέχνη Grazia Deledda.
Πρώτο και μοναδικό σε γυναίκα για την χώρα.
Αναφέρεται βεβαίως πιο αναλυτικά
στις γυναικείες απονομές των βραβείων.
Ο μέγας και τρανός Ιταλός λογοτέχνης Luigi Pirandello (1867-1936).
Nobel Λογοτεχνίας 1934.
Το τρίτο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας στην ιταλική γλώσσα,
κέρδισε το 1934, ο γεννημένος στην Σικελία δραματουργός
Luigi Pirandello.
Ο ίδιος υποστήριζε πως ήταν ελληνικής καταγωγής και το επίθετο του είναι παραφθορά του ελληνικού Πυράγγελος.
Έχει πολυεπίπεδο λογοτεχνικό έργο, αλλά βεβαίως
είναι κυρίως γνωστός για την μοναδική θεατρική του δουλειά
και το ιδιαίτερο χιούμορ του,
πιθανώς ο σημαντικότερος της Ιταλίας.
Το βιβλίο του "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα",
που πήρε την οριστική του μορφή το 1925
και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του,
βρίσκεται στην 53η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
Ενδιαφέρον έχει το ότι στην πρεμιέρα του έργου στην Ρώμη
τον φυγάδευσαν από πλαϊνή πόρτα του θεάτρου
για να γλιτώσει από τις αποδοκιμασίες του κοινού !!
Ανακάλυψα στην βιβλιοθήκη μου ένα ένθετο βιβλιαράκι τσέπης από εφημερίδα παλαιοτέρων δεκαετιών,
με τίτλο "Η πρώτη νύχτα και άλλα διηγήματα",
που απ' ότι διαβάζω δεν συμπεριλαμβάνει το διήγημα με τίτλο "Εάν", που περιέχεται στην έκδοση της παραπάνω φωτογραφίας.
Δεν θυμάμαι να είχα διαβάσει κάτι άλλο του Pirandello,
τον οποίο γνώριζα, όπως οι περισσότεροι,
από τις θεατρικές αποδόσεις κάποιων έργων του.
Τον βρήκα εξαιρετικό και ως πεζογράφο.
Επόμενο βιβλίο του που διάβασα είναι το
"Γυμνή ζωή και άλλα διηγήματα".
Πρόκειται περί μιας επιλογής 12 διηγημάτων
από τους 15 τόμους που έχει εκδώσει !!
Απολαυστικό, ευχάριστο, ευρηματικό, χιουμοριστικό,
μας ταξιδεύει στην Ιταλία των αρχών του προηγούμενου αιώνα και τους ανθρώπους της,
με γραφή άμεση και διεισδυτική.
Ο Ιταλός λογοτέχνης Salvatore Quasimodo (1901-1968).
Nobel Λογοτεχνίας 1959.
Το τέταρτο βραβείο στην ιταλική γλώσσα
ήταν το 1959, στον Salvatore Quasimodo,
κυρίως γνωστός για το ποιητικό του έργο.
Και αυτός γεννήθηκε στη Σικελία, στις Συρακούσες.
Αναφέρεται πως η μητέρα του ήταν Ελληνίδα,
η Ρόζα Παπανδρέου, μετανάστρια από την Πάτρα.
Διαθέτει αξιόλογο μεταφραστικό έργο
μεταξύ άλλων και από τα ελληνικά.
Ο Ιταλός λογοτέχνης Eugenio Montale (1896-1981)
Nobel Λογοτεχνίας 1975.
Το πέμπτο βραβείο Nobel Λογοτεχνίας στην ιταλική γλώσσα, απονεμήθηκε το 1975, στον επίσης γνωστό
κυρίως για το ποιητικό του έργο, Eugenio Montale.
Ο πασίγνωστος Ιταλός θεατράνθρωπος Dario Fo (1926-2016).
Nobel Λογοτεχνίας 1997.
Το έκτο και πιο πρόσφατο Nobel Λογοτεχνίας
για την ιταλική γλώσσα, το 1997,
ενώ είχε ήδη προταθεί από το 1975 για το βραβείο αυτό,
κέρδισε ο Ιταλός λογοτέχνης -και όχι μόνο- Dario Fo,
κυρίως γνωστός για το θεατρικό του έργο
και την καυστική του σάτιρα.
Είχε κάνει, παρακαλώ και σπουδές Αρχιτεκτονικής.
Υπήρξε πρωτοπόρος και υπέστη για δεκαετίες
την λογοκρισία στο πετσί του.
Όπως έχω ήδη αναφέρει στις τοποθετήσεις
για τα βιβλία της λέσχης, υπάρχουν
αρκετοί αξιόλογοι σύγχρονοι Ιταλοί συγγραφείς,
πολυμεταφρασμένοι διεθνώς,
με τεράστια αναγνώριση και διακρίσεις,
κάποιοι εκ των οποίων φυσικά και θα άξιζαν
το Nobel Λογοτεχνίας, όπως οι :
Dino Buzzati (1906-1972),
που το έργο του, του 1940, με τίτλο
"Η Έρημος των Ταρτάρων",
βρίσκεται στην 29η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde,
όπου 17.000 άτομα επέλεξαν τα καλύτερα 100,
μεταξύ 200 βιβλίων που επιλέχθηκαν
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους.
Alberto Moravia (1907-1990),
που το έργο του, του 1954, με τίτλο
"Η περιφρόνηση",
βρίσκεται στην 48η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Primo Levi (1919-1987), Ιταλο-Εβραίος,
που το έργο του, του 1947, με τίτλο
"Αν αυτός είναι ένας άνθρωπος",
βρίσκεται στην 57η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Hugo Pratt (1927-1995),
που το έργο του, του 1967, με τίτλο
"H μπαλάντα της αλμυρής θάλασσας",
βρίσκεται στην 62η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Umberto Eco (1932-2016),
που το έργο του, του 1980, με τίτλο
"Το όνομα του ρόδου",
βρίσκεται στην 48η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Antonio Tabucchi (1943-2012),
όπου ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων
που με 10 επιλογές βιβλίων τους
διαμόρφωσαν την λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών, κ.α.
Λόγω γεωγραφικής γειτονίας της Αλβανίας
με την Ιταλία και την Ελλάδα
και καθώς δεν έχει δοθεί ποτέ Nobel Λογοτεχνίας
στην αλβανική γλώσσα, αξίζει να αναφερθεί εδώ
ο πολυβραβευμένος Ismail Kadare (1936-),
που θεωρείται διεκδικητής του βραβείου,
υπήρξε ήδη υποψήφιος στο παρελθόν.
Το έργο του, του 1963, με τίτλο
"Ο στρατηγός της στρατιάς των νεκρών",
βρίσκεται στην 81η θέση στην κατάταξη για
τα 100 καλύτερα βιβλία του αιώνα,
που συνδιοργάνωσαν, το 1999,
η γαλλική εταιρία Fnac και η Παρισινή Le Monde.
Καθόλου περίεργο που εκτιμάται από το γαλλικό κοινό,
αφού τις τελευταίες δεκαετίες,
οι σχέσεις του με την Γαλλία είναι στενές.
Ο Έλληνας ποιητής Γιώργος Σεφέρης (1900-1971).
Nobel Λογοτεχνίας 1963.
Για την ελληνική γλώσσα τέλος
έχουμε δύο βραβεία Nobel Λογοτεχνίας.
Το πρώτο, το 1963, στον διπλωμάτη και ποιητή
Γιώργο Σεφέρη.
Το δεύτερο βραβείο κέρδισε, το 1979,
ο ποιητής Οδυσσέας Αλεπουδέλης
ή Ελύτης αν προτιμάτε το ψευδώνυμο.
Πέντε (!!!!!) ελληνικά έργα βρίσκονται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Μοναδικός Έλληνας μεταξύ των 100 συγγραφέων
Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, γνωστός ως Ελύτης (1911-1996).
Nobel Λογοτεχνίας 1979. Προτιμώ τον Κ. Καβάφη...
Πέντε (!!!!!) ελληνικά έργα βρίσκονται στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Μοναδικός Έλληνας μεταξύ των 100 συγγραφέων
που δήλωσαν από 10 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας,
με βάση τα οποία διαμορφώθηκε η λίστα αυτή,
ήταν ο Βασίλης Βασιλικός.
Τα ελληνικά βιβλία που κοσμούν τον κατάλογο αυτόν
είναι παγκόσμιοι λογοτεχνικοί ογκόλιθοι,
που διδάσκονται σε σχολεία και πανεπιστήμια παντού,
παίζονται στα καλύτερα θέατρα όλου του κόσμου
και γυρίζονται κινηματογραφικές ταινίες
ήταν ο Βασίλης Βασιλικός.
Τα ελληνικά βιβλία που κοσμούν τον κατάλογο αυτόν
είναι παγκόσμιοι λογοτεχνικοί ογκόλιθοι,
που διδάσκονται σε σχολεία και πανεπιστήμια παντού,
παίζονται στα καλύτερα θέατρα όλου του κόσμου
και γυρίζονται κινηματογραφικές ταινίες
από τους σημαντικότερους συντελεστές :
Τα δύο έπη του Ομήρου, "Ιλιάδα" και "Οδύσσεια",
που χρονολογούνται τον 8ο αιώνα π.Χ.,
η "Μήδεια" του Ευριπίδη, το 431 π.Χ.,
ο "Οιδίπους Τύραννος" του Σοφοκλή, το 430 π.Χ.
Τα δύο έπη του Ομήρου, "Ιλιάδα" και "Οδύσσεια",
που χρονολογούνται τον 8ο αιώνα π.Χ.,
η "Μήδεια" του Ευριπίδη, το 431 π.Χ.,
ο "Οιδίπους Τύραννος" του Σοφοκλή, το 430 π.Χ.
όλα γραμμένα βεβαίως στα αρχαία ελληνικά,
έργα που αποτελούν τον ορισμό του κλασικού,
που χωρίς αυτά δεν θα μιλούσαμε για λογοτεχνία.
Τέλος, στη νεοελληνική, το
"Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", του 1946,
του Νίκου Καζαντζάκη.
έργα που αποτελούν τον ορισμό του κλασικού,
που χωρίς αυτά δεν θα μιλούσαμε για λογοτεχνία.
Τέλος, στη νεοελληνική, το
"Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", του 1946,
του Νίκου Καζαντζάκη.
Η ανάρτηση θα παραμείνει ανοιχτή
για σχολιασμό και προσθήκες.
