NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Ι
ΑΠΟΝΟΜΕΣ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ - ΑΣΙΑ - ΑΦΡΙΚΗ
ΒΡΑΒΕΙΑ NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
&
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Μέσα από τις ετήσιες αναρτήσεις για τον σχολιασμό των βιβλίων
της λέσχης ανάγνωσης Φιλοθέης - Ψυχικού
και των σχετικών με αυτά δραστηριοτήτων,
προέκυψε η ανάγκη διερεύνησης αυτού που θα ονομάζαμε
βαρύ πυροβολικό της Λογοτεχνίας,
δηλαδή την Κλασσική Λογοτεχνία,
με την ευρεία έννοια του όρου παρακαλώ,
καθώς και την ύψιστη διάκριση,
τα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας,
ίσως και κάποια άλλα βραβεία αναγνωρισμένου κύρους.
Από τους 40 συγγραφείς που μας απασχόλησαν
στην λέσχη ανάγνωσης την τελευταία τετραετία,
μόλις ένας έχει πάρει Nobel,
ένας δύο έχουν προταθεί, μερικοί έχουν λάβει
άλλα αναγνωρισμένα βραβεία, όχι όμως Nobel.
Ούτε ένας επίσης δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί "κλασσικός",
ακόμα και τον υπέροχο Joseph Roth,
οι περισσότεροι εξ ημών, τον μάθαμε εκείνη την ώρα.
Έναν κλασσικό τον ξέρουνε κι οι πέτρες,
έστω ως όνομα, έστω κι αν δεν γνωρίζουν ανάγνωση.
Παρά το ότι έχει τεθεί το θέμα,
ακόμα δεν είδαμε φως στο συγκεκριμένο σημείο.
Μέχρι και στην συζήτηση του βιβλίου του Kamel Daoud,
"Μερσώ, ο άλλος ξένος",
ενώ θεωρητικώς θα εξεταζόταν σε συνδυασμό
με το "Ο ξένος", του Albert Camus,
ένα βιβλίο που όντως ξέρουνε κι οι πέτρες,
με ένα συγγραφέα που έχει πάρει μεταξύ άλλων βραβεύσεων
και Nobel, πάλι τζίφος...
Οι περισσότεροι δεν είχαν διαβάσει τον Camus,
κι ενώ δεν είχαν πάρει πρέφα καν τι παίζει,
όποιος πήγαινε ν' ανοίξει το θέμα δεχόταν επιπλήξεις...
Είναι δε τόσο εμφανές αυτό, αφού το θίγω εγώ,
που μόνο προστάτη, έστω υποστηρικτή
του "κλασσικισμού" ή του... "νομπελισμού",
δηλαδή του κατεστημένου,
δεν έχει τολμήσει ακόμα να με πει κανένας.
Τόσο βλαξ όμως δεν έχω υπάρξει ακόμα, ώστε να μην διαβάζω
κάποιο έργο και μόνον επειδή έχει πάρει Nobel.
Ξέρω κάποιους τέτοιους...
Άλλωστε, δεν βλάπτει να μελετάει κανείς
τις προτιμήσεις του εχθρού !!
Είναι πολύ δύσκολο, για να μην πω αδύνατον,
να κερδίσει το βραβείο αυτό, όπως και κάποια άλλα,
ένας εχθρός της καθεστηκυίας τάξης,
κάποιος ανατροπεύς των "χρηστών ηθών",
οιοσδήποτε δεινός πότης ή καραχρησίας...
Εν ολίγοις, Nobel δεν παίρνουν τα "μαύρα πρόβατα",
πολέμιοι του "συστήματος" και λοιποί πνευματικοί ακροβάτες,
ή έστω αν θέλετε υπήρξαν ελάχιστες εξαιρέσεις,
ας μην κρύβουμε την μαύρη αλήθεια...
Υπάρχουν δε περιπτώσεις, μετρημένες και πάλι,
όπου οι ίδιοι οι συγγραφείς, δεν δέχθηκαν το βραβείο !!!
Και πιθανώς αυτή να ήταν η ενδεικνυόμενη απόφαση
διότι παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια
διάφορες βραβεύσεις που σκοπό έχουν
τον "αφοπλισμό" του βραβευμένου...
Εδώ λοιπόν, μαζί με τα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας,
θα κάνω όπου μπορώ αναφορά κάποιων
κολοσσιαίων έργων και συγγραφέων,
που είναι καταρχάς σίγουρα άνω των 50
από τα περίπου 200 βιβλία που διάβασα αυτή την τετραετία,
αλλά και όσων αξιόλογων θα διαβάσω στη συνέχεια.
Με άξονα τα βραβεία δηλαδή, θα κάνουμε και μια περιήγηση
σε άλλους συγγραφείς και βιβλία,
σύμφωνα με την γλώσσα που έγραψαν
ή και τα θέματα των βιβλίων τους, εφόσον
σχετίζονται με κάποιο από τα Nobel Λογοτεχνίας.
Το "Έπος του Γκιλγκαμές", αγνώστου συγγραφέα, είναι το αρχαιότερο "βιβλίο"
που επελέγη για την λίστα των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών.
Η πινακίδα της φωτογραφίας είναι στην ακκαδική γλώσσα, περί το 2000 π.Χ. !!!
Μια αξιόπιστη δουλειά έχει γίνει το 2002,
από την "Νορβηγική Λέσχη Βιβλίου",
όπου 100 συγγραφείς, από 54 χώρες,
(ο Βασίλης Βασιλικός για την Ελλάδα),
κλήθηκαν να επιλέξουν από 10 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ώστε να δημιουργηθεί μια λίστα που περιλαμβάνει
Συμπεριλαμβάνονται και 17 έργα, 14 λογοτεχνών
που έχουν βραβευθεί με Nobel Λογοτεχνίας,
τρεις μάλιστα εξ αυτών με δύο βιβλία (!!)
στα οποία θα αναφερθούμε αναλυτικά,
αλλά σιγά σιγά θα γίνουν αναφορές και στα υπόλοιπα.
Καλύτερο βιβλίο όλων των εποχών
ο "Δον Κιχώτης" του Cervantes, καθώς ψηφίστηκε
από την πλειοψηφία των συγγραφέων.
Μοναδικός συγγραφέας με 4 βιβλία (!!!!) στη λίστα,
ο F. Dostoyevsky (1821-1881), ρωσική γλώσσα,
ενώ από 3 βιβλία (!!!) είχαν οι
W. Shakespare (1564-1616), αγγλική γλώσσα,
L. Tolstoy (1828-1910), ρωσική γλώσσα
F. Kafka (1883-1924), γερμανική γλώσσα.
Θα τους εξετάσουμε εκτενέστερα στις γλώσσες που έγραψαν.
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ότι στον κατάλογο αυτόν
υπάρχουν και 5 βιβλία στα ελληνικά,
με πρώτα τα έπη του Ομήρου,
την "Ιλιάδα" και την "Οδύσσεια",
που χρονολογούνται περί το 800 π.Χ.,
την "Μήδεια", του Ευριπίδη, 431 π.Χ.,
το "Οιδίπους Τύρρανος", του Σοφοκλή, 430 π.Χ.
και το πιο σύγχρονο, το 1946, στα νέα ελληνικά
"Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά",
του Νίκου Καζαντζάκη.
Θα τα δούμε καλύτερα στην ελληνική γλώσσα.
O πολυπράγμων Σουηδός Alfred Nobel (1833-1896).
Τα βραβεία Nobel θεσμοθετήθηκαν από τον Σουηδό εφευρέτη
(και όχι μόνον) Alfred Nobel, το 1895,
λίγο πριν τον θάνατο του.
Τα πρώτα βραβεία δόθηκαν το 1901,
στην Φυσική, στην Χημεία, στην Φυσιολογία ή Ιατρική
και στην Λογοτεχνία, για την οποία υπεύθυνη
είναι η Σουηδική Ακαδημία.
Επίσης το Nobel Ειρήνης, που δίδεται στην Νορβηγία.
Θεωρείται το σπουδαιότερο βραβείο παγκοσμίως
και εκτός της δόξας, ο κάθε βραβευμένος,
κερδίζει ένα αξιοσέβαστο ποσό,
που πλησιάζει το 1 εκατομμύριο ευρώ !
Σε ότι αφορά την Λογοτεχνία, ελάχιστες χρονιές
δεν απονεμήθηκε το βραβείο, συνήθως για λόγους ανωτέρας βίας,
(1914, 1918, 1935 και 1940-1943).
Κάποιες από τις βραβεύσεις πήγαν σε δύο άτομα,
καθώς υπάρχει η δυνατότητα
να μοιραστούν το βραβείο μέχρι τρία άτομα,
κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται.
Για το 2018, πρώτη φορά μετά το 1943,
η Σουηδική Ακαδημία ευρισκόμενη υπό σκιάν σκανδάλων (!!), ανακοίνωσε πως δεν θα απονεμηθεί Nobel Λογοτεχνίας...
Οι εκκλήσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια στον θεσμό,
που ήταν ήδη ισχυρές, τώρα μεγιστοποιήθηκαν.
Τελικώς, το 2019 απονεμήθηκαν δύο βραβεία,
δηλαδή των ετών 2018 και 2019.
Ο Γιώργος Σεφέρης (1900-1971). Nobel Λογοτεχνίας 1963.
Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας κάποια στιγμή εξομολογήθηκε με ιδιαίτερη πικρία,
πως ο Σεφέρης κάποτε ταξίδεψε με το πλοίο που εργαζόταν ως ναυτικός
και ενώ το γνώριζε, ούτε καν τον χαιρέτισε... Ωραία πράματα...
Παρά το ότι δεν είμαι ειδήμων στην ποίηση, προτιμώ τον Καββαδία...
Από μια σύντομη εξέταση που έκανα,
στις 117 απονομές των βραβείων Nobel Λογοτεχνίας
μέχρι σήμερα, διαπίστωσα αρκετά ενδιαφέροντα,
που οδηγούν στις ακόλουθες παρατηρήσεις :
Πρώτον, υπάρχουν τρανταχτά ονόματα
που δεν έχουν βραβευτεί και άλλοι, βραβευμένοι,
που δεν τους είχα καν ακούσει.
Και δεν μιλάμε μόνο γι' αυτούς που έζησαν προ των βραβείων
ή πέθαναν πριν την αναγνώριση,
καθώς το βραβείο απονέμεται σε εν ζωή λογοτέχνες.
Θεωρώ ύψιστη υποχρέωση μου λοιπόν,
όπου μπορώ και κάτι γνωρίζω,
να τιμώ τους λογοτέχνες που δεν μπήκαν
στα ακριβοθώρητα σαλονάκια της Σουηδικής Ακαδημίας.
Δεύτερον, μεγάλη μερίδα αυτών των βραβείων
έχουν αποδοθεί στην ποίηση,
όπως και τα δύο Ελληνικά Nobel Λογοτεχνίας,
του Γιώργου Σεφέρη (1963) και
του Οδυσσέα Ελύτη (1979).
(Ο Ν. Καζαντζάκης, ας πούμε για παράδειγμα,
που το "Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά",
είναι το μοναδικό βιβλίο στη νεοελληνική
που βρίσκεται μέσα στη λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
προφανώς ήταν παλιόπαιδο για Nobel...)
Αν στην Λογοτεχνία είμεθα ερασιτέχνες,
τι να πούμε για την Ποίηση...
Καθόλου λοιπόν δεν εξεπλάγην, που κάποιοι από αυτούς,
ειδικά εκ των προπολεμικών βραβευμένων,
μου ήταν άγνωστοι, ευτυχώς όχι πολλοί.
Φυσικά υπάρχουν αρκετοί από τους ποιητές
που έχουν και πεζά έργα, θεατρικά κλπ
καθώς το βραβείο δεν δίδεται για συγκεκριμένο,
αλλά για το συνολικό έργο.
Το ζήτημα της διαχρονικότητας του λογοτεχνικού έργου,
βεβαιώνει πως κάποιες εκ των βραβεύσεων,
δεν υπήρξαν και τόσο εύστοχες...
Υπάρχουν βεβαίως και οι περιπτώσεις πολύ αναγνωρισμένων
στην εποχή τους συγγραφέων,
που διάφορες συγκυρίες, προεξέχοντος του χρόνου,
κατέστησαν σήμερα ξεπερασμένους ή δεδομένους...
Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, γνωστός ως Ελύτης (1911-1996).
Nobel Λογοτεχνίας 1979. Προτιμώ τον Κ. Καβάφη...
Τρίτον, υπάρχουν μόλις 16 γυναίκες
βραβευμένες με Nobel Λογοτεχνίας,
οι περισσότερες εκ των οποίων μέσα σε λιγότερο
από τις δύο τελευταίες δεκαετίες !!
Μιλάμε δηλαδή κάπου μία στους δέκα άνδρες ως σύνολο,
περίπου μία στους είκοσι μέσα σ' ένα σχεδόν αιώνα,
τον πρώτο από την έναρξη των απονομών !!
Μόνο οι Σκανδιναβοί λογοτέχνες έχουν πάρει περισσότερα !!
Ενδεικτικά αναφέρω ότι δεν έχουν βραβευθεί
κορυφαίες συγγραφείς, όπως οι αγγλόφωνες
Virginia Woolf, Sylvia Plath, Gertroude Stein κ.α.
Βεβαίως οι μουρλές αυτόχειρες ή οι λεσβίες,
δεν υπήρξαν ποτέ το φόρτε της επιτροπής απονομής του βραβείου...
Τέταρτον, ως προς την γεωγραφική κατανομή,
η συντριπτική πλειοψηφία
των βραβείων Nobel Λογοτεχνίας,
έχουν αποδοθεί σε Ευρωπαίους,
αρκετά πίσω έρχονται οι Αμερικάνοι,
και μετρημένα στα δάχτυλα στον υπόλοιπο κόσμο :
κάτι λίγα σε Ασιάτες
(τρεις Ιάπωνες, ένας εκ των οποίων αγγλόφωνος,
δύο Κινέζοι, ένας Ινδός, ένας Τούρκος και
μερικοί Εβραϊκής καταγωγής, οι περισσότεροι εκ των οποίων έγραψαν σε άλλες γλώσσες),
τέσσερις στην Αφρική, αλλά
μόλις δύο σε αυθεντικούς Αφρικάνους, ενώ,
τρία από τα τέσσερα αυτά βραβεία είναι αγγλόφωνα...
Παρακάτω, αμέσως μετά τις γυναικείες βραβεύσεις,
θα αναφερθούν τα Ασιατικά και Αφρικανικά βραβεία.
Τέλος, ένα και μοναδικό βραβείο σε Αυστραλό,
το 1973, στον αγγλόφωνο Patrick White,
τον οποίο θα δούμε και πάλι στις αγγλόφωνες απονομές.
Ο μοναδικός βραβευμένος Αυστραλός συγγραφέας Patrick White (1912-1990).
Nobel Λογοτεχνίας 1973. Αγγλόφωνος βεβαίως.
Όπως και με τις γυναίκες, έτσι και με τα
εκτός Ευρώπης βραβεία Nobel Λογοτεχνίας,
τα περισσότερα εξ αυτών
δόθηκαν τα τελευταία χρόνια,
μάλλον σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης "αδικιών",
χωρίς καθόλου να αποκλείονται νέες αδικίες
σε βάρος καλύτερων, προκειμένου να επιτευχθεί
κάποιου είδους "ισοτιμία"...
Αυτός είναι και ο λόγος που η παρουσίαση αυτών των βραβείων ξεκινάει από τις γυναίκες και ακολουθούν
οι Ασιατικές και Αφρικανικές βραβεύσεις.
Στην συνέχεια θα ακολουθήσουν αναρτήσεις
με βάση καταρχάς και κυρίως
την γλώσσα που έγραψαν οι βραβευθέντες
και δευτερευόντως τις χώρες προέλευσης τους,
οι οποίες χώρες σε διάφορες περιπτώσεις μόνο προβλήματα δημιούργησαν στους λογοτέχνες,
ενώ πάντα κέρδισαν μερίδιο της δόξας τους
μέσα από αυτές τις διεθνώς αναγνωρισμένες διακρίσεις.
Συμπερασματικά, προφανώς το βραβείο Nobel,
δεν αποτελεί μοναδικό και αδιαμφισβήτητο
μέτρο λογοτεχνικής ικανότητας,
κάτι που θα διαπιστώσουμε σε διάφορες βραβεύσεις.
Φαντάζομαι τα μέλη της κριτικής επιτροπής του βραβείου,
ως μια κινητή βιβλιοθήκη το κάθε ένα,
αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις πάμπολλες κατηγορίες
για ιδιοτέλεια, σε κάποια εξ αυτών...
Όπως και να έχει όμως, δεν παύει να αποτελεί
έναν καταξιωμένο θεσμό, με μεγάλο ειδικό βάρος
καθώς αναγνωρίζει, προβάλει και επιβραβεύει
το έργο του όποιου λογοτέχνη, τόσο μάλιστα
που πολλοί από τους βραβευθέντες δεν έγραψαν κάτι αξιόλογο
μετά από αυτή τους την διάκριση...
ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η αναφορά αυτή στα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας
δεν θα μπορούσε παρά να ξεκινήσει από τα μωρά !!
Στις γυναίκες αποδίδεται ιστορικά η δημιουργία του λόγου, όταν καθισμένες γύρω από την φωτιά,
θέλησαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους,
την ώρα που οι άντρες επιδίδονταν στο κυνήγι,
προς αναζήτηση τροφής.
Τις σπουδαίες αυτές Κυρίες της Λογοτεχνίας,
μόλις δεκαέξι στις 117 απονομές, όπως είπαμε,
που έχουν βραβευθεί με την υψηλότερη λογοτεχνική διάκριση
του βραβείου Nobel !!
Βεβαίως θα τις δούμε και πάλι,
κάθε φορά στην γλώσσα με την οποία έγραψαν,
καθώς πιστεύω πως, πρωτίστως, αυτή είναι η πιο αξιόπιστη αναφορά για τις λογοτεχνικές βραβεύσεις
και έπεται η γεωγραφική κατανομή.
Ως προς τις γλώσσες η αγγλική και πάλι έχει
τα περισσότερα γυναικεία βραβεία Nobel Λογοτεχνίας,
έξι από τα δεκαέξι, τρία εκ των οποίων
κέρδισαν συγγραφείς από τις Η.Π.Α., ένα Καναδικό,
ένα Βρετανικό και ένα Νοτιοαφρικάνικο.
Έπεται η γερμανική γλώσσα με τρία γερμανόφωνα βραβεία
στα οποία αν προσθέσουμε και τα δύο σκανδιναβικά,
στη νορβηγική και σουηδική γλώσσα, που ανήκουν
στον κλάδο των βορειογερμανικών γλωσσών,
τότε μιλάμε για ισοψηφία με την αγγλική γλώσσα,
κάτι που περίπου συμβαίνει και στο σύνολο.
Στη συνέχεια έχουμε τις σλαβικές γλώσσες με τρία βραβεία,
ένα στην ρώσικη και δύο στην πολωνική γλώσσα.
Τέλος από ένα βραβείο έχει η ισπανική γλώσσα,
στην Χιλή της Λατινικής Αμερικής
και ένα έχει κερδίσει η ιταλική γλώσσα.
Στην Ελλάδα βεβαίως, γυναίκα λογοτέχνης
που θα μπορούσε να διεκδικήσει το βραβείο
έχει να εμφανιστεί από την ... Σαπφώ !!
"Η ιστορία του Γκέντζι", χειρόγραφο του 12ου αιώνα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά των γυναικών
είναι παρόμοια και στην λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Μόλις 11 βιβλία, δέκα γυναικών συγγραφέων...
Το παλαιότερο από αυτά είναι στα ιαπωνικά,
γύρω στο 1000 μ.Χ. "Η ιστορία του Γκέντζι",
που αποδίδεται στην Μουρασάκι Σικίμπου.
Ακολουθούν επτά βιβλία στην αγγλική γλώσσα,
το 1813, το "Περηφάνια και προκατάληψη",
της Αγγλίδας Jane Austen,
το 1847, το "Ανεμοδαρμένα ύψη",
της Αγγλίδας Emily Bronde,
To 1871, το "Middlemarch", της Αγγλίδας
Mary Ann Evans, με το ψευδώνυμο George Eliot,
το 1925, το "Mrs Dalloway" και
το 1927, το "To the lighthouse"
της Αγγλίδας Virginia Wolf,
μοναδικής γυναίκας με δύο βιβλία στη λίστα,
και των δύο βραβευθέντων με Nobel Λογοτεχνίας,
που θα δούμε πιο αναλυτικά παρακάτω,
το 1962, το "The Golden Notebook"
της Βρετανίδας Doris Lessing και
το 1987, το "Beloved"
της Αμερικανίδας Toni Morrison.
Μοναδικό βιβλίο για την σουηδική γλώσσα,
το 1945, το "Πίπη η φακιδομύτη",
της Σουηδέζας Astrid Lindgren, η οποία μάλιστα,
ήταν μεταξύ των συγγραφέων που συμμετείχαν,
επιλέγοντας 10 βιβλία ο καθένας,
ώστε να διαμορφωθεί η λίστα με
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το 1951, το "Αδριανού απομνημονεύματα", της Γαλλο-Βελγίδας Marguerite Crayencour,
που είχε κάνει τον αναγραμματισμό σε Yourcenar,
μοναδικής γυναίκας για την γαλλική γλώσσα.
Το 1974, τέλος, το "La storia",
της Ιταλίδας Elsa Morante.
Το διάβασα πρόσφατα, πρόκειται περί λαμπρού έργου,
οι περίπου 800 σελίδες του διαβάζονται απνευστί
και μέσα από την ιστορία της Ιταλίας του 20ου αιώνα
η έξοχη αυτή συγγραφέας πραγματεύεται
όλη την ανθρώπινη ιστορία με διορατική, αναρχική θεώρηση.
Για την ιταλική γλώσσα υπάρχει και νομπελίστρια λογοτέχνης,
όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Σε κάθε γλώσσα θα γίνουν οι απαραίτητες αναφορές
για τα βιβλία που βρίσκονται στην λίστα
των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών
Οι βραβεύσεις των Nobel Λογοτεχνίας των γυναικών
θα παρουσιαστούν χρονολογικά,
αρχίζοντας από πιο πρόσφατη.
Nobel Λογοτεχνίας 2020.
H 16η και πιο πρόσφατη βράβευση, το 2020,
είναι αυτή της Αμερικανίδας ποιήτριας,
εβραϊκής καταγωγής, Louise Elisabeth Gluck.
Βραβευμένη ήδη με Pulitzer, από το 1993,
καθώς και σειρά άλλων διακρίσεων, υπήρξε
επί σειρά ετών αναγνωρισμένη, στις Η.Π.Α. κυρίως.
Διαβάσαμε ποιήματά της στην λέσχη,
την βρήκα ενδιαφέρουσα και με την πρώτη ευκαιρία
θα αναφερθώ εκτενέστερα σ' αυτήν.
Η Πολωνή συγγραφέας Olga Tokarczuk (1962-). Nobel Λογοτεχνίας 2018.
Η βράβευση της έγινε το 2019, λόγω του σκανδάλου στην Σουηδική Ακαδημία.
15η στη σειρά απονομή του βραβείου Nobel Λογοτεχνίας
σε γυναίκα, ήταν για το 2018, στην Πολωνή συγγραφέα,
ακτιβίστρια και διανοούμενη Olga Tokarczuk.
Η απονομή της έγινε το 2019,
εξ αιτίας των προβλημάτων στην Σουηδική Ακαδημία.
Το 2018, κέρδισε επίσης το Διεθνές Βραβείο Booker
για το μυθιστόρημα της "Πτήσεις".
Διαβάζω το τρίτο της μυθιστόρημα, του 1996, με τίτλο
Η απονομή της έγινε το 2019,
εξ αιτίας των προβλημάτων στην Σουηδική Ακαδημία.
Το 2018, κέρδισε επίσης το Διεθνές Βραβείο Booker
για το μυθιστόρημα της "Πτήσεις".
Διαβάζω το τρίτο της μυθιστόρημα, του 1996, με τίτλο
"Το αρχέγονο και άλλοι καιροί",
το οποίο και θεωρείται πως την καθιέρωσε
ως κορυφαία λογοτέχνιδα.
Σύντομα θα αναφερθώ εκτενέστερα σε αυτό.
Η δημοσιογράφος κλπ κλπ από την Λευκορωσία Svetlana Alexievich (1948-).
Nobel Λογοτεχνίας 2015 και πλήθος άλλων βραβεύσεων.
Της αποδίδεται, μεταξύ άλλων, ο χαρακτηρισμός "γενναία",
διότι θεωρείται πως λέει τα πράγματα με το όνομα τους,
χωρίς φόβο "πολιτικού" ή άλλου κόστους.
14η στη σειρά, βραβευμένη το 2015,
είναι η Λευκορωσίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας
Svetlana Alexievich,
τελευταία από τις έξι συνολικά αποδόσεις
αυτού του βραβείου στην ρώσικη γλώσσα,
την πιο διαδεδομένη γεωγραφικά της Ευρασίας
και πέμπτη στον κόσμο κατ' αριθμό ομιλητών.
Την Svetlana Alexievich παρακολούθησα τυχαία
σε κάποιο αφιέρωμα σχετικό με την αγάπη,
όπου μιλούσε με διάφορους ανθρώπους,
σαν σε δημοσιογραφική συνέντευξη,
συζητώντας μαζί τους και κυρίως ακούγοντάς τους
να εξομολογούνται εμπειρίες και απόψεις τους,
για την αγάπη και τις προσωπικές τους σχέσεις.
Ο τρόπος αυτός, απ' ότι φαίνεται, είναι βασικός
για την συγκέντρωση του υλικού των βιβλίων της
και αποτελεί κυρίαρχη συνιστώσα στην δουλειά της.
Προφανώς συνδυάζει αυτές τις συνεντεύξεις
με ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές κλπ
παραμέτρους που δίνουν το πλαίσιο που τοποθετείται
ο κάθε απλός άνθρωπος, σαν ψηφίδα που πιθανώς
χωρίς αυτήν δεν υπάρχει συνολική εικόνα.
"Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου", είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται περί ενός συνταρακτικού χρονικού
των δύο δεκαετιών που ακολούθησαν
την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης,
περίπου απ' το 1990 ως το 2012,
μέσα από είκοσι προφορικές εξιστορήσεις,
ανθρώπων απλών, της διπλανής πόρτας,
στους οποίους η συγγραφέας δίνει τον λόγο.
Ισχυρό δίπολο το παρελθόν και το μέλλον,
η προηγούμενη Σοβιετική Ιστορία, με τα υπέρ και τα κατά της και η πρόκληση του μέλλοντος, επίσης με τα θετικά και τα αρνητικά της, πάντα σε σχέση με την ανθρώπινη μονάδα
σε πρώτο πλάνο και την πατρίδα κατ' επέκταση.
Εκπληκτικές δε οι αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα,
καθώς και η υπαρξιακή, ανθρώπινη διάσταση.
Το συστήνω ανεπιφύλακτα !
Μια πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση,
που άπτεται και του θέματος μας, είναι ότι στο βιβλίο αυτό
γίνονται αναφορές στα περισσότερα, αν όχι σε όλα,
από τα εικοσιένα συνολικά, όπως διαβάζω, βραβεία Nobel,
που έχουν αποδοθεί σε Σοβιετικούς επιστήμονες
μεταξύ των οποίωνβεβαίως και λογοτέχνες.
Επίσης αξιοσημείωτες είναι και οι αναφορές σε συγγραφείς και βιβλία της Ρώσικης Λογοτεχνίας και όχι μόνο.
Θα δούμε πιο αναλυτικά τα ρώσικα Nobel Λογοτεχνίας
και άλλα στοιχεία σχετικά με τους λαμπρούς Ρώσους λογοτέχνες,
στις σλαβικές γλώσσες.
Η Καναδή συγγραφέας Alice Munro (1931-). Nobel Λογοτεχνίας 2013.
Το 13ο Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα, το 2013,
είναι στην επίσης πολυβραβευμένη Καναδή συγγραφέα,
Alice Munro, η οποία θεωρείται αυθεντία του διηγήματος.
Γράφει στην αγγλική γλώσσα.
Η Alice Munro, μεταξύ άλλων βραβεύσεων, το 2009,
κέρδισε το βραβείο "Men Booker International",
για το σύνολο του έργου της.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου ανέφερε :
"Με κάθε διήγημα της, η Munro
καταφέρνει να φτάσει το βάθος και την ακρίβεια
που οι πιο πολλοί μυθιστοριογράφοι
καταφέρνουν με το σύνολο του έργου τους.
Διαβάζοντάς την μαθαίνεις πάντα κάτι
που δεν είχες σκεφτεί ποτέ."
Έχει μάλιστα παρομοιαστεί και ως
"ο Τσέχωφ της Αμερικής" !!
Πρόκειται για το δεύτερο σε σειρά
βραβείο Nobel Λογοτεχνίας στον Καναδά,
μετά από αυτό του 1976, στον Εβραϊκής καταγωγής
Καναδο-Αμερικάνο Solomon Bellows (1915-2005).
Τα αγγλόφωνα Nobel Λογοτεχνίας, μεγάλη δουλειά βεβαίως,
καθώς είναι τα περισσότερα, θα τα εξετάσουμε συγκεντρωμένα
στην επόμενη ανάρτηση.
Προφανώς, λόγω της ισχυρής παγκόσμιας επίδρασης της αγγλικής γλώσσας, αναπόφευκτα συναντάμε κάποια από τα αγγλόφωνα βραβεία σε διάφορες χώρες.
Απ' ότι διαβάζω, η συγγραφέας δεν θεωρείται ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα, οπότε οι φίλες από την λέσχη που μου την σύστησαν,
αξίζουν συγχαρητήρια !
Το βιβλίο που διάβασα έχει τίτλο "Πάρα πολλή ευτυχία",
περιέχει άκρως ενδιαφέροντα διηγήματα
και δεν θα χάσει κανείς τον καιρό του διαβάζοντας το.
Ως γνωστόν, μια σειρά διηγημάτων,
ειδικά μάλιστα του επιπέδου της κυρίας αυτής,
πρέπει να διαβάζεται αργά,
ποτέ κολλητά το ένα διήγημα μετά το άλλο,
αλλιώς δεν εμπεδώνονται.
Αν διαθέτεις δε και ασθενή μνήμη...
Επιφυλάσσομαι μέχρι να διαβάσω κι άλλα έργα της...
Η συγγραφέας Herta Muller (1953-). Nobel Λογοτεχνίας 2009.
Το 12ο Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα, το 2009,
κέρδισε η λογοτέχνης και γλωσσολόγος Herta Muller,
η οποία ανήκει στη γερμανόφωνη μειονότητα
της δυτικής Ρουμανίας.
Από το 1987 ζει στην Γερμανία
και βεβαίως γράφει στην γερμανική γλώσσα.
που επέλεξαν από 10 βιβλία,
τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το πρώτο βιβλίο της που επέλεξα, είναι το
"Η αλεπού ήταν και τότε ο κυνηγός",
με πρώτη έκδοση το 1992.
Αναφέρεται σε μια από τις πιο σκληρές δικτατορίες στην Ευρώπη,
αυτή του Nicolae Ceausascu στην Ρουμανία.
H γραφή της λιτή, αρκούντως ποιητική, το θέμα βαρύ
κάτι σαν λυρισμός της αθλιότητας...
Η απεικόνιση της Ρουμάνικης κομμουνιστικής πραγματικότητας
από μια αυτόπτη μάρτυρα...
Είχα την τύχη, ή την δυστυχία, να ακούσω αντίστοιχες ιστορίες
από καλό μου φίλο που έζησε στο Βουκουρέστι από τα μέσα των 80's, έχοντας μητέρα στο διπλωματικό σώμα, αλλά και μετά την πτώση του καθεστώτος, ως επιχειρηματίας.
Δεν αισθάνθηκα την παραμικρή υπερβολή στο βιβλίο,
ως γνωστόν η ίδια η συγγραφέας υπέστη διάφορα,
με κερασάκι την λογοκρισία, το 1982,
που οδήγησε και στην εγκατάλειψη της χώρας...
Το σπουδαιότερο απ' όλα είναι πως, όπως συνήθως,
ακόμα και μετά την αλλαγή της κατάστασης,
η εξουσία φαινομενικά άλλαξε πρόσωπο,
αλλά παρέμεινε στα ίδια βρώμικα χέρια...
Πρώτη έκδοση το 2009, όπως διαβάζω είναι το τελευταίο της μυθιστόρημα.
Πρώτη έκδοση το 1989, ελληνική μετάφραση του 1993.
Υπάρχουν κάποια ακόμα βιβλία της στην βιβλιοθήκη,
οπότε θα επανέλθω, μόλις διαβάσω κάτι δικό της...
Η Βρετανίδα συγγραφέας Doris Lessing (1919-2013).
Nobel Λογοτεχνίας 2007.
Ένα και μοναδικό Βρετανικό Nobel Λογοτεχνίας
κέρδισε γυναίκα, η συγγραφέας Doris Lessing,
το 2007, 11ο βραβείο σε γυναίκα, σε ηλικία 87 ετών,
μεγαλύτερη από όλους όσους έχουν βραβευθεί.
Γεννήθηκε στην Περσία, έζησε ως τα 30 στην Αφρική
και μετά από δύο επεισοδιακούς γάμους, τρία παιδιά
και άλλα περιπετειώδη, κατέληξε στο Λονδίνο
όπου και μεγαλούργησε, κατακτώντας περίοπτη θέση
μεταξύ των αγγλόφωνων λογοτεχνών.
Έγραψε βεβαίως στην αγγλική γλώσσα
και όπως είδαμε παραπάνω, το βιβλίο της
"The Golden Notebook", του 1962, βρίσκεται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το 2002, ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων, που επέλεξαν από 10 βιβλία,
Βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
"To χρυσό σημειωματάριο" είναι ένα μεγάλο, σύνθετο, επίπονο, πολυεπίπεδο βιβλίο,
κάποιες φορές κουραστικό ή επαναλαμβανόμενο,
δηλαδή όπως ακριβώς συμβαίνει στο εσωτερικό
κάθε δημιουργικού εγκεφάλου, σε περιόδους έντασης,
στην προσπάθεια επίλυσης δύσκολων δημιουργικών
ή άλλων προβλημάτων.
Κατεξοχήν διαχρονικό, προχωρημένο για την εποχή του, διαβάζεται άνετα πολλές δεκαετίες μετά την συγγραφή του και παρά το ότι υπάρχουν πτυχές που σήμερα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ξεπερασμένες ή παρωχημένες, στο μεγαλύτερο μέρος του είναι εύστοχο, σύγχρονο και ενδιαφέρον.
Βρήκα και στο σκεπτικό του βιβλίου αυτού,
στοιχεία από το πρωτοποριακό αριστούργημα
του Knut Hamsun, "Η πείνα".
Το κεντρικό του θέμα είναι η κατάρρευση,
στην μικρή και την μεγάλη κλίμακα,
δηλαδή στο προσωπικό, ατομικό επίπεδο,
αλλά και στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.
Ο χαρακτηρισμός της κριτικής για το βιβλίο
περίπου ως φεμινιστικής βίβλου,
ενοχλούσε πάντα την συγγραφέα,
αδίκως σε ότι αφορά την κυρίαρχη θηλυκή
παρουσία, ιδιότητες και προβληματισμό,
δικαίως όμως εάν υποτιμούνται
οι τόσο ενδιαφέρουσες υπόλοιπες πτυχές του.
Ενδεικτικά αναφέρω το θέμα της συγγραφής.
Το βιβλίο είναι μάθημα λογοτεχνικής δεινότητας,
πειραματισμού και αναζήτησης μορφής και νοήματος
αλλά και διερεύνησης των συγγραφικών τόπων,
ακόμα και, ή ίσως κυρίως, για έμπειρους συγγραφείς.
Έντονες είναι επίσης οι διαστάσεις των ψυχολογικών,
ανθρωπιστικών, κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων
της σύγχρονης εποχής.
Σημαντικές και πλούσιες επίσης βρήκα
τις μυθολογικές, ιστορικές, φιλοσοφικές,
θρησκευτικές, πολιτιστικές, φυλετικές,
ακόμα και σεξουαλικές αναφορές.
Το χιούμορ και η σκωπτική διάσταση
σε ικανοποιητικές αναλογίες καταφέρνουν να ισορροπήσουν
το βαρύ και σοβαρό κλίμα των θεμάτων του έργου.
Υπάρχουν μπόλικα ακόμα μεταφρασμένα βιβλία της
στην βιβλιοθήκη και φυσικά στην διάθεση μου.
Θα κάνω αναφορές σε ότι διαβάσω σε επόμενο χρόνο.
H άπαιχτη Αυστριακή συγγραφέας Elfriede Jelinek (1946-).
Nobel Λογοτεχνίας 2004.
Λίγο νωρίτερα, το 2004, σε σειρά το 10ο σε γυναίκα
Nobel Λογοτεχνίας, απονεμήθηκε στην γερμανόφωνη
Αυστριακή πολυτάλαντη και αμφιλεγόμενη
συγγραφέα Elfriede Jelinek.
Γράφει στην γερμανική γλώσσα.
Ο πατέρας της ήταν Εβραίος της Τσεχίας,
όπως ψιλοκαρφώνει και το όνομα της.
Το βραβείο της είναι το μοναδικό στην Αυστρία.
Αν και πολυβραβευμένη (1), δήλωσε πως χάρηκε,
αλλά ταυτόχρονα ένιωσε απόγνωση,
γιατί έγινε "πρόσωπο της δημόσιας ζωής" (2)
και αναρωτήθηκε αν της απενεμήθη το βραβείο
κυρίως επειδή "είναι γυναίκα" (3) !!
Υποστήριξε δε, πως από τους γερμανόφωνους συγγραφείς, o Αυστριακός Peter Handke (1942-),
θα ήταν πιο άξιος νικητής (4) !!
-Ο Handke κέρδισε το Nobel Λογοτεχνίας το 2019.-
Δεν πήγε να παραλάβει το βραβείο (5)
επικαλούμενη αγοραφοβία (6)
και έστειλε ηχογραφημένο μήνυμα στο οποίο δήλωσε :
"Θα μου άρεσε πολύ να είμαι στη Στοκχόλμη,
αλλά δεν μπορώ να κινηθώ τόσο γρήγορα
και τόσο μακρυά όσο η γλώσσα μου" (7) !!
Προφανώς θα ξύπνησε το Εβραϊκό αίμα που διαθέτει
εκ του πατρός της και θα εισέπραξε
την παχουλή επιταγούλα που συνοδεύει το Nobel,
για να την διαθέσει κάπου καλύτερα
από τα μπαούλα της Σουηδικής Ακαδημίας (8) !!
Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ, η εκπληκτική αυτή κυρία, έδωσε μια ανεπανάληπτη δημόσια παράσταση,
αποδεικνύοντας την λογοτεχνική της αξία (9)
λέγοντας σχεδόν όλα όσα λέμε κι εμείς (10) !!
Σύνολο 10-0 μέχρι στιγμής, σε γκολάκια
κι όσο την ψάχνεις όλο βρίσκεις !!! Εύγε !!!
Ένας πασίγνωστος Αυστριακός συγγραφέας,
που επίσης δεν πήρε Nobel Λογοτεχνίας,
είναι ο Robert Musil (1880-1942).
και περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία της συγγραφέως.
Έχει γίνει ταινία, το 2001, από τον επίσης αμφιλεγόμενο σκηνοθέτη
Michael Hneke (γεν. 1942), που πολύ μας αρέσει βεβαίως βεβαίως
και πρωταγωνίστρια την Isabelle Huppert που επίσης μας αρέσει !!
Διάβασα το βιβλίο της με τίτλο "Απληστία",
με ισχυρή δυσαρέσκεια από την αρχή μέχρι το τέλος,
παρόλο που ήμουν πολύ θετικά διακείμενος
ως προς την συγγραφέα.
Ο λόγος ήταν κυρίως ο κάπως σαν πειραματικός
(ή σαδομαζοχιστικός) τρόπος της γραφής,
σε συνδυασμό με το ότι δεν έβρισκα κάτι καινούργιο
ως προς το περιεχόμενο, την ουσία.
Ας ευχηθούμε να μην βιαστεί η συμπαθής αυτή κυρία
να μας πει απλώς άρρενες, κάτι δηλαδή
που είναι εξ ορισμού φορτισμένο αρνητικά...
Σπεύδω να διευκρινίσω :
H Jelinek είναι γνωστή για δύο κυρίως θέματα
που είναι πανταχού παρόντα και σε αυτό το βιβλίο.
Το πρώτο έχει να κάνει με την κριτική της
στην πολιτική κατάσταση της Αυστρίας,
γενικά τα κακώς κείμενα που εντοπίζει εύστοχα
με τις ευαίσθητες κεραίες της και
το δεύτερο έχει να κάνει με την στάση της απέναντι
στις σχέσεις και την συμπεριφορά των φύλων,
δηλαδή ένα θέμα με ρευστότητα προσωπική,
αλλά και χρονική, εξελικτική.
Σε όλο το βιβλίο συνυπάρχουν και τα δύο αυτά θέματα, συνεχώς, μπλεγμένα συχνά
με μπόλικες από τις πολύπλευρες πτυχές τους,
στην ίδια παράγραφο, στην ίδια φράση,
ακόμα και στην ίδια λέξη !!
Είναι προφανές ότι γράφει μια έξυπνη γυναίκα, με ταλέντο,
με ισχυρή δυσαρέσκεια από την αρχή μέχρι το τέλος,
παρόλο που ήμουν πολύ θετικά διακείμενος
ως προς την συγγραφέα.
Ο λόγος ήταν κυρίως ο κάπως σαν πειραματικός
(ή σαδομαζοχιστικός) τρόπος της γραφής,
σε συνδυασμό με το ότι δεν έβρισκα κάτι καινούργιο
ως προς το περιεχόμενο, την ουσία.
Ας ευχηθούμε να μην βιαστεί η συμπαθής αυτή κυρία
να μας πει απλώς άρρενες, κάτι δηλαδή
που είναι εξ ορισμού φορτισμένο αρνητικά...
Σπεύδω να διευκρινίσω :
H Jelinek είναι γνωστή για δύο κυρίως θέματα
που είναι πανταχού παρόντα και σε αυτό το βιβλίο.
Το πρώτο έχει να κάνει με την κριτική της
στην πολιτική κατάσταση της Αυστρίας,
γενικά τα κακώς κείμενα που εντοπίζει εύστοχα
με τις ευαίσθητες κεραίες της και
το δεύτερο έχει να κάνει με την στάση της απέναντι
στις σχέσεις και την συμπεριφορά των φύλων,
δηλαδή ένα θέμα με ρευστότητα προσωπική,
αλλά και χρονική, εξελικτική.
Σε όλο το βιβλίο συνυπάρχουν και τα δύο αυτά θέματα, συνεχώς, μπλεγμένα συχνά
με μπόλικες από τις πολύπλευρες πτυχές τους,
στην ίδια παράγραφο, στην ίδια φράση,
ακόμα και στην ίδια λέξη !!
Είναι προφανές ότι γράφει μια έξυπνη γυναίκα, με ταλέντο,
που σαφώς γνωρίζει τα επιστημονικά θέματα που πραγματεύεται,
συνήθως μάλιστα σε βάθος,
όπως κάποιος ειδήμων, κυρίως σε ότι αφορά
την επιστημονική διάσταση και τεκμηρίωση τους.
Και δεν είναι αυτό που κουράζει, διότι μεταφέρει
τις πληροφορίες ή θέσεις αυτές, απλά και κατανοητά.
Αναφέρεται σε περιβαλλοντικά ζητήματα του τόπου της,
όπως κάποιος ειδήμων, κυρίως σε ότι αφορά
την επιστημονική διάσταση και τεκμηρίωση τους.
Και δεν είναι αυτό που κουράζει, διότι μεταφέρει
τις πληροφορίες ή θέσεις αυτές, απλά και κατανοητά.
Αναφέρεται σε περιβαλλοντικά ζητήματα του τόπου της,
που κατ' επέκτασην αφορούν το περιβάλλον όλων μας,
την στάση των πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων,
της εμπορευματοποίησης, του καταναλωτισμού, αλλά και
της προσωπικής βλακείας, ημιμάθειας, κακοήθειας κλπ κλπ
χρόνια εγκλήματα που διαιωνίζονται
από συνεχιζόμενες εγκληματικές συμπεριφορές,
ομαδικές και ατομικές, τα οποία όμως
προσωπικώς γνωρίζω πολύ καλά.
Θα μου πεις, πρέπει να την κατηγορήσουμε
για τον εντοπισμό όλων αυτών των κακώς κειμένων ?
Όχι, αλλά μου είναι γνωστά.
Και έχω επίσης βαρεθεί την κριτική, όσο εκλεπτυσμένη ή χιουμοριστική κι αν παρουσιάζεται.
Οι πάντες, ειδικά οι συγγραφείς,
μιλάνε ακατάπαυστα για τα "κακώς κείμενα"...
Και ίσως γι' αυτό επιλέγει να μπλέξει αυτά τα λίγο πολύ γνωστά και αδιαμφισβήτητα, με τις ανθρώπινες σχέσεις, τις σχέσεις των φύλων
χρόνια εγκλήματα που διαιωνίζονται
από συνεχιζόμενες εγκληματικές συμπεριφορές,
ομαδικές και ατομικές, τα οποία όμως
προσωπικώς γνωρίζω πολύ καλά.
Θα μου πεις, πρέπει να την κατηγορήσουμε
για τον εντοπισμό όλων αυτών των κακώς κειμένων ?
Όχι, αλλά μου είναι γνωστά.
Και έχω επίσης βαρεθεί την κριτική, όσο εκλεπτυσμένη ή χιουμοριστική κι αν παρουσιάζεται.
Οι πάντες, ειδικά οι συγγραφείς,
μιλάνε ακατάπαυστα για τα "κακώς κείμενα"...
Και ίσως γι' αυτό επιλέγει να μπλέξει αυτά τα λίγο πολύ γνωστά και αδιαμφισβήτητα, με τις ανθρώπινες σχέσεις, τις σχέσεις των φύλων
και γενικά την ανθρώπινη διάσταση,
η οποία καλώς η κακώς δεν είναι μονοσήμαντη,
επιδέχεται πολλές προσεγγίσεις και πολυποίκιλες ερμηνείες...
Δημιουργεί λοιπόν ένα κολάζ από τις δύο αυτές συνιστώσες, αλληλοκαλυπτόμενες ή αλληλοσυμπληρούμενες, που καλά θα ήταν αν σταματούσε μόνο σε αυτές, αλλά δεν το κάνει.
Ταυτόχρονα με την κριτική ή τον σχολιασμό του σύγχρονου τρόπου ζωής, μιλάει στον ή για τον εαυτό της, συνομιλεί με τον αναγνώστη, παίζει με ευφυολογήματα και λογοπαίγνια, κάποια από αυτά τα τελευταία, ομολογουμένως, ιδιαιτέρως απολαυστικά.
Η ποιητική γραφή εναλλάσσεται ή και εμπλέκεται με την ρεαλιστική, κάποιες φορές δεικτική, κάποιες άλλες ειρωνική έως κυνική, με κρυπτογραφικό ύφος και ακανόνιστο ρυθμό...
Δηλαδή κατασκευάζει ένα κείμενο κουραστικό,
δύσκολο να το παρακολουθήσεις σε όλες του τις διαστάσεις,
η οποία καλώς η κακώς δεν είναι μονοσήμαντη,
επιδέχεται πολλές προσεγγίσεις και πολυποίκιλες ερμηνείες...
Δημιουργεί λοιπόν ένα κολάζ από τις δύο αυτές συνιστώσες, αλληλοκαλυπτόμενες ή αλληλοσυμπληρούμενες, που καλά θα ήταν αν σταματούσε μόνο σε αυτές, αλλά δεν το κάνει.
Ταυτόχρονα με την κριτική ή τον σχολιασμό του σύγχρονου τρόπου ζωής, μιλάει στον ή για τον εαυτό της, συνομιλεί με τον αναγνώστη, παίζει με ευφυολογήματα και λογοπαίγνια, κάποια από αυτά τα τελευταία, ομολογουμένως, ιδιαιτέρως απολαυστικά.
Η ποιητική γραφή εναλλάσσεται ή και εμπλέκεται με την ρεαλιστική, κάποιες φορές δεικτική, κάποιες άλλες ειρωνική έως κυνική, με κρυπτογραφικό ύφος και ακανόνιστο ρυθμό...
Δηλαδή κατασκευάζει ένα κείμενο κουραστικό,
δύσκολο να το παρακολουθήσεις σε όλες του τις διαστάσεις,
παρά το ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε
πως δεν χρησιμοποιεί δυσνόητες εκφράσεις ή έννοιες.
Είναι σα να θέλει επίτηδες να γίνεται ακαταλαβίστικη,
σε θέματα όμως απολύτως κατανοητά
και να πειραματιστεί σολάροντας υφολογικά
πάνω στην καμπούρα μας...
Αν προσθέσουμε και την μάλλον μέτρια μετάφραση,
στην οποία βρήκα διάφορες αστοχίες...
Και αυτό το γνωρίζει. Παραδέχεται ότι κάποιες φορές κουράζει,
πως δεν χρησιμοποιεί δυσνόητες εκφράσεις ή έννοιες.
Είναι σα να θέλει επίτηδες να γίνεται ακαταλαβίστικη,
σε θέματα όμως απολύτως κατανοητά
και να πειραματιστεί σολάροντας υφολογικά
πάνω στην καμπούρα μας...
Αν προσθέσουμε και την μάλλον μέτρια μετάφραση,
στην οποία βρήκα διάφορες αστοχίες...
Και αυτό το γνωρίζει. Παραδέχεται ότι κάποιες φορές κουράζει,
ξέρει ότι το βιβλίο αυτό θα το διαβάσει με προσοχή
μόνο κάποιος που είναι διαβαστερός,
συμπεριλαμβάνω σε αυτούς και τον εαυτό μου,
συμπεριλαμβάνω σε αυτούς και τον εαυτό μου,
που σχεδόν ποτέ δεν έχω εγκαταλείψει βιβλίο στη μέση...
Είναι από τα βιβλία που κανείς πρέπει να διαβάσει
στα σίγουρα και δεύτερη φορά για να πει ότι τα κάλυψε,
αλλά εγώ δεν θα το κάνω γιατί με κούρασε,
το διάβασα άλλωστε αργά και μεθοδικά.
Δεν νομίζω ότι η Jelinek με αυτό το βιβλίο
είχε ιδιαίτερους αναγνωστικούς
ή ακόμα περισσότερο εμπορικούς στόχους.
Σίγουρα πάντως απευθύνεται σε "ειδικό" αναγνώστη.
Διαβάζω πως το 2007 κυκλοφόρησε το τελευταίο της βιβλίο ελεύθερα στο διαδίκτυο, γράφοντας στο "κραυγάζων αιδοίο" της, ολοδική της η έκφραση, τα εκδοτικά συμφέροντα.
Πρωτοεκδόθηκε το 2000 και το βρήκα στην βιβλιοθήκη.
Σε μεταφρασμένη συνέντευξη της Jelinek για την "Απληστία", διάβασα πως υποστηρίζει ότι επιχείρησε να γράψει ένα είδος κοινωνικής πορνογραφίας και αργότερα, όταν την ρωτούσαν, παραδεχόταν πως απέτυχε, λέγοντας ότι ένα τέτοιο βιβλίο
είναι ανέφικτο, γιατί δεν υπάρχει γυναικεία γλώσσα
που μπορεί να πει το άσεμνο.
Γεγονός είναι ότι χρησιμοποιεί τις λέξεις "μουνί" και "πούτσος" σε τέτοια συχνότητα που θα τρίζουν τα κόκαλα του Bukowski,
αν δεν χαίρονται για την "αδελφή ψυχή"
και γελάνε τα μουστάκια του...
Εμάς πάντως αυτά δεν μας σοκάρουν, αντιθέτως,
αρκεί να μας λένε κάτι στο τέλος.
Συμπερασματικά, δεν θα διάλεγα αυτό το βιβλίο της,
για να ξεκινήσω να την γνωρίζω.
Με την πρώτη ευκαιρία θα διαβάσω το "Η πιανίστρια".
αλλά εγώ δεν θα το κάνω γιατί με κούρασε,
το διάβασα άλλωστε αργά και μεθοδικά.
Δεν νομίζω ότι η Jelinek με αυτό το βιβλίο
είχε ιδιαίτερους αναγνωστικούς
ή ακόμα περισσότερο εμπορικούς στόχους.
Σίγουρα πάντως απευθύνεται σε "ειδικό" αναγνώστη.
Διαβάζω πως το 2007 κυκλοφόρησε το τελευταίο της βιβλίο ελεύθερα στο διαδίκτυο, γράφοντας στο "κραυγάζων αιδοίο" της, ολοδική της η έκφραση, τα εκδοτικά συμφέροντα.
Πρωτοεκδόθηκε το 2000 και το βρήκα στην βιβλιοθήκη.
Σε μεταφρασμένη συνέντευξη της Jelinek για την "Απληστία", διάβασα πως υποστηρίζει ότι επιχείρησε να γράψει ένα είδος κοινωνικής πορνογραφίας και αργότερα, όταν την ρωτούσαν, παραδεχόταν πως απέτυχε, λέγοντας ότι ένα τέτοιο βιβλίο
είναι ανέφικτο, γιατί δεν υπάρχει γυναικεία γλώσσα
που μπορεί να πει το άσεμνο.
Γεγονός είναι ότι χρησιμοποιεί τις λέξεις "μουνί" και "πούτσος" σε τέτοια συχνότητα που θα τρίζουν τα κόκαλα του Bukowski,
αν δεν χαίρονται για την "αδελφή ψυχή"
και γελάνε τα μουστάκια του...
Εμάς πάντως αυτά δεν μας σοκάρουν, αντιθέτως,
αρκεί να μας λένε κάτι στο τέλος.
Συμπερασματικά, δεν θα διάλεγα αυτό το βιβλίο της,
για να ξεκινήσω να την γνωρίζω.
Με την πρώτη ευκαιρία θα διαβάσω το "Η πιανίστρια".
Η Πολωνή ποιήτρια Wislawa Szymborska (1923-2012).
Nobel Λογοτεχνίας 1996.
Το 9ο στη σειρά Nobel Λογοτεχνίας
που απονεμήθηκε σε γυναίκα, το κέρδισε η
Πολωνή ποιήτρια Wislawa Szymborska, το 1996.
Έγραψε στα πολωνικά, σλαβική γλώσσα.
Μεταφέρω από μετάφραση το ποίημα με τίτλο :
"Μερικοί αγαπούν την ποίηση"
Μερικοί
-δηλαδή όχι όλοι.
Ούτε το μεγαλύτερο μέρος όλων, αλλά το μικρότερο.
Μη υπολογίζοντας τα σχολεία, όπου πρέπει,
και τους ίδιους τους ποιητές,
θα είναι δύο στα χίλια άτομα.
Τους αρέσει
-μα αρέσει επίσης το κρεατόζουμο με μακαρόνια,
αρέσουν τα κομπλιμέντα και το γαλάζιο χρώμα,
αρέσει το παλιό κασκόλ,
αρέσει να επιμένουν στο δικό τους,
αρέσει να χαϊδεύουν το σκυλί.
Η ποίηση
-μόνο τι είναι αυτό η ποίηση.
Δεν ήταν μόνο μια απάντηση ασταθής
πάνω σ' αυτό το ερώτημα.
Μα εγώ δεν ξέρω και δεν ξέρω και πιάνομαι απ' αυτό
σαν ένα σωτήριο στήριγμα.
Μέχρι να προμηθευτώ οποιαδήποτε συλλογή
της Wislawa Szymborska,
από κάποιες ελληνικές μεταφράσεις της,
από την "Ανθολογία ερωτικής ποίησης-κρατώ την καρδιά σου
(την κρατώ μες στην καρδιά μου)",
των εκδόσεων Πατάκη,
σε μετάφραση του Χάρη Βλαβιανού,
μεταφέρω ένα ακόμα ποίημα της, με τίτλο
"Κεραυνοβόλος έρωτας"
που βρήκα στο διαδίκτυο και πολύ μου άρεσε :
"Πίστευαν και οι δύο ακράδαντα
ότι ένα ξαφνικό πάθος τους ένωσε.
Μια τέτοια βεβαιότητα είναι ωραία,
αλλά η αβεβαιότητα είναι ακόμη πιο ωραία.
Αφού δεν έτυχε να συναντηθούν ποτέ στο παρελθόν
ήταν πεπεισμένοι
ότι τίποτα δεν είχε υπάρξει μεταξύ τους.
Αλλά τι λένε οι δρόμοι, οι σκάλες, οι διάδρομοι-
μήπως είχαν προσπεράσει εκεί ο ένας τον άλλον
ένα εκατομμύριο φορές ?
Θα ήθελα να τους ρωτήσω
αν θυμούνται-
τη στιγμή που διασταυρώθηκαν τα βλέμματά τους
σε κάποια περιστρεφόμενη πόρτα ?
Ίσως ένα "συγνώμη" που ειπώθηκε μέσα στο πλήθος ?
Ένα κοφτό "λάθος νούμερο" στο ακουστικό του τηλεφώνου ?-
Αλλά ξέρω την απάντηση.
Όχι, δεν θυμούνται.
Θα τους ξάφνιαζα αν μάθαιναν
ότι η Τύχη έπαιζε μαζί τους
για χρόνια.
Όχι έτοιμη ακόμη
να γίνει το Πεπρωμένο τους,
τους έφερνε κοντά, τους απομάκρυνε,
τους έφραζε το μονοπάτι,
χαμογελώντας κρυφά,
κι ύστερα αποχωρούσε.
Υπήρχαν ενδείξεις και σημάδια,
κι ας μην μπορούσαν να τα διαβάσουν ακόμη.
Ίσως τρία χρόνια πριν
ή την περασμένη Τρίτη
ένα φύλλο πέταξε
από τον έναν ώμο στον άλλον.
Ή κάτι να έπεσε και να το μάζεψε ο ένας από τους δύο ?
Ποιος ξέρει, ίσως η μπάλα
που χάθηκε στους θάμνους της παιδικής ηλικίας ?
Υπήρξαν πόμολα και κουδούνια
όπου το ένα άγγιγμα ήρθε να σκεπάσει το άλλο.
Βαλίτσες στον έλεγχο των εισιτηρίων
που στέκονταν δίπλα δίπλα.
Ένα βράδυ, ίσως το ίδιο όνειρο,
που το πρωί έσβησε μέσα σε μίαν αχλή.
Κάθε αρχή
είναι εξάλλου μια συνέχεια,
και το βιβλίο των συμβάντων
μένει πάντοτε ανοιχτό κάπου στη μέση.
Εξίσου ενδιαφέρονται βρήκα
και όσα άλλα ποιήματα της βρήκα διαδικτυακά,
αναφέρω ενδεικτικά ένα δυνατό, με τίτλο "Μίσος".
(την κρατώ μες στην καρδιά μου)",
των εκδόσεων Πατάκη,
σε μετάφραση του Χάρη Βλαβιανού,
μεταφέρω ένα ακόμα ποίημα της, με τίτλο
"Κεραυνοβόλος έρωτας"
που βρήκα στο διαδίκτυο και πολύ μου άρεσε :
"Πίστευαν και οι δύο ακράδαντα
ότι ένα ξαφνικό πάθος τους ένωσε.
Μια τέτοια βεβαιότητα είναι ωραία,
αλλά η αβεβαιότητα είναι ακόμη πιο ωραία.
Αφού δεν έτυχε να συναντηθούν ποτέ στο παρελθόν
ήταν πεπεισμένοι
ότι τίποτα δεν είχε υπάρξει μεταξύ τους.
Αλλά τι λένε οι δρόμοι, οι σκάλες, οι διάδρομοι-
μήπως είχαν προσπεράσει εκεί ο ένας τον άλλον
ένα εκατομμύριο φορές ?
Θα ήθελα να τους ρωτήσω
αν θυμούνται-
τη στιγμή που διασταυρώθηκαν τα βλέμματά τους
σε κάποια περιστρεφόμενη πόρτα ?
Ίσως ένα "συγνώμη" που ειπώθηκε μέσα στο πλήθος ?
Ένα κοφτό "λάθος νούμερο" στο ακουστικό του τηλεφώνου ?-
Αλλά ξέρω την απάντηση.
Όχι, δεν θυμούνται.
Θα τους ξάφνιαζα αν μάθαιναν
ότι η Τύχη έπαιζε μαζί τους
για χρόνια.
Όχι έτοιμη ακόμη
να γίνει το Πεπρωμένο τους,
τους έφερνε κοντά, τους απομάκρυνε,
τους έφραζε το μονοπάτι,
χαμογελώντας κρυφά,
κι ύστερα αποχωρούσε.
Υπήρχαν ενδείξεις και σημάδια,
κι ας μην μπορούσαν να τα διαβάσουν ακόμη.
Ίσως τρία χρόνια πριν
ή την περασμένη Τρίτη
ένα φύλλο πέταξε
από τον έναν ώμο στον άλλον.
Ή κάτι να έπεσε και να το μάζεψε ο ένας από τους δύο ?
Ποιος ξέρει, ίσως η μπάλα
που χάθηκε στους θάμνους της παιδικής ηλικίας ?
Υπήρξαν πόμολα και κουδούνια
όπου το ένα άγγιγμα ήρθε να σκεπάσει το άλλο.
Βαλίτσες στον έλεγχο των εισιτηρίων
που στέκονταν δίπλα δίπλα.
Ένα βράδυ, ίσως το ίδιο όνειρο,
που το πρωί έσβησε μέσα σε μίαν αχλή.
Κάθε αρχή
είναι εξάλλου μια συνέχεια,
και το βιβλίο των συμβάντων
μένει πάντοτε ανοιχτό κάπου στη μέση.
Εξίσου ενδιαφέρονται βρήκα
και όσα άλλα ποιήματα της βρήκα διαδικτυακά,
αναφέρω ενδεικτικά ένα δυνατό, με τίτλο "Μίσος".
H Αφρο-Αμερικανίδα συγγραφέας Toni Morrison (1931-).
Nobel Λογοτεχνίας 1993.
Το 8ο σε σειρά Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα,
το 1993, απονεμήθηκε στην Αφρο-Αμερικανίδα
Chloe Anthony Wofford ή Toni Morrison,
πρώτη και μοναδική μαύρη γυναίκα στον κόσμο,
η οποία μάλιστα είχε ήδη κερδίσει και το παρεμφερές Αμερικάνικο βραβείο Pulitzer, το 1988,
ενώ έχει λάβει ουκ ολίγες άλλες διακρίσεις.
Καθηγήτρια πανεπιστημίου, με ισχυρή καριέρα στις εκδόσεις, δοκιμασμένη σε πολλά είδη συγγραφής
και με ακτιβιστική δράση παρακαλώ, που συμπεριλαμβάνει και αγώνες κατά της λογοκρισίας.
Γράφει βεβαίως στην αγγλική γλώσσα και
το βιβλίο της "Beloved", του 1987,
αυτό που την οδήγησε στην βράβευση με Pulitzer,
βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών.
Έχει γίνει βεβαίως και ομότιτλη ταινία, το 1998,
με την Oprah Winfrey στον ρόλο της Sethe.
Μας λέει η Toni Morrison : "Είναι φίλη του νου μου. Με μάζεψε φίλε μου.
Τα κομμάτια που είμαι τα μάζεψε και μου τα ξανάδωσε με τη σωστή σειρά.
Είναι ωραίο να ξέρεις, να έχεις μια γυναίκα που να΄ναι φίλη του νου σου.",
ορίζοντάς μας ένα επίζηλο χαρακτηριστικό της ιδανικής γυναίκας.
Διάβασα το σπουδαίο αυτό βιβλίο οπλισμένος με την δέουσα προσοχή που απαιτεί ένα τόσο διακεκριμένο έργο.
Διαπίστωσα από τις πρώτες σελίδες ότι δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί δεν μπορείς να ξεφύγεις από την δύναμη του.
Και δεν μιλάμε μόνο για την δύναμη του θέματος
που πραγματεύεται τις συνθήκες της ζωής,
αν αυτό μπορεί να ονομαστεί ζωή,
των μαύρων σκλάβων στην Β. Αμερική
του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα,
θέμα το οποίο από μόνο του είναι συνταρακτικό
και φτάνει από μόνο του αυτό το βιβλίο
για να σχηματίσει κανείς άποψη για τις θηριωδίες
που έλαβαν χώρα...
Δεν μιλάμε ούτε για την δύναμη του υποβάθρου
του μύθου της Μήδειας, την δύναμη που είναι ικανή να οπλίσει το χέρι οποιασδήποτε μητέρας,
κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες,
ώστε να αφαιρέσει την ζωή των παιδιών της,
θέμα που φτάνει μόνο απλή αναφορά του για να σοκάρει....
Ούτε ακόμα μιλάμε για την δύναμη που έχει η γραφή
της Toni Morrison, που συχνά πυκνά είναι καθηλωτική...
Μιλάμε κυρίως για την δύναμη που χρειάζεται κανείς
για να κοιτάξει κατάματα το κακό,
το κακό που όχι μόνο λαμβάνει χώρα σε κάποιο μεμονωμένο περιστατικό ή και ιστορική περίοδο,
αλλά το κακό σε όλο του το μεγαλείο, που ξεσπάει στο θύμα δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα,
διεισδύει από το θύμα στον θύτη και γενικεύεται,
διαχέεται πανταχώθεν ως επικίνδυνος μολυσματικός ιός...
Το διαχρόνικό, το αέναο κακό...
Το κακό που εύκολα μπορεί να περιγράφεται
μέσω των ορατών αποτελεσμάτων του,
αλλά πολύ δύσκολα συγκεκριμενοποιείται,
ορίζεται ή εντοπίζεται...
Ένα τέτοιο θέμα για το οποίο χρειάζονται δυνατές πλάτες,
μεγάλους όρχεις θα λέγαμε στο χωρίο μου,
σηκώνει στις δικές της πλάτες η χαρισματική αυτή κυρία.
Καθόλου τυχαίο δεν είναι το ότι η αφήγηση κινείται συνεχώς
μεταξύ του πραγματικού και του υπερβατικού,
καθώς η λογική αδυνατεί να ερμηνεύσει
από μόνη της το κακό που αποτελεί μόνιμο ζήτημα
φιλοσοφικής και θρησκευτικής διερεύνησης.
Και βεβαίως τρεις φορές στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου
μας δηλώνει την δυσκολία της διερεύνησης
της φύσης του κακού και ταυτόχρονα την ευχή :
"Δεν ήταν/είναι αυτή ιστορία
που πρέπει να πάει παραπέρα."
"Beloved", του 1987, βραβείο Pulitzer, το 1988.
Βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Συγκεντρώνει μια σειρά από αρετές :
προφορική παράδοση, μαγικό ρεαλισμό, μοντερνισμό, αλληγορία,
ιστορικές αναφορές, προγονική λατρεία, λυρισμό,
ανάγκη ελευθερίας και αυτοκαθορισμού...
Ένα παζλ αληθινής φρίκης ξεκινάει από την πρώτη πρόταση
και όταν φτάσεις στην τελευταία,
μπορείς να συμπληρώσεις τα όποια κενά σου
με πολλά ακόμα παζλ, που γνωρίζεις ή μπορείς να φανταστείς,
εξίσου φρικαλέα, όπου όλα μαζί συνθέτουν
την συνολική φρίκη των ανθρωπίνων επιτευγμάτων...
"Οι λευκοί πίστευαν ότι όποιοι κι αν ήταν οι τρόποι,
κάτω από κάθε μαύρο δέρμα βρισκόταν μια ζούγκλα.
Ορμητικά, άβατα νερά, βαβουίνοι που τσίριζαν κρεμασμένοι, κοιμισμένα φίδια, κόκκινα ούλα
πρόθυμα για το γλυκό, λευκό τους αίμα.
Όσο περισσότερο οι μαύροι ξόδευαν τη δύναμή τους
προσπαθώντας να τους πείσουν για το πόσο ευγενικοί ήταν, πόσο έξυπνοι και τρυφεροί, πόσο ανθρώπινοι,
όσο περισσότερο αναλώνονταν για να πείσουν
τους λευκούς για κάτι που οι νέγροι πίστευαν
ότι δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί,
τόσο πιο βαθιά και μπερδεμένη
γινόταν μέσα τους η ζούγκλα.
Όμως, δεν ήταν η ζούγκλα που είχαν μεταφέρει οι μαύροι
σ' αυτό τον τόπο από τον άλλο [υποφερτό] τόπο.
Ήταν η ζούγκλα που είχαν φυτέψει μέσα τους
οι λευκοί. Και μεγάλωνε.
Μέσα, ανάμεσα και μετά από τη ζωή,
απλωνόταν μέχρις ότου διαπερνούσε τους λευκούς
που την είχαν φτιάξει. Τους άγγιζε όλους.
Τους άλλαζε και τους μετέβαλλε.
Τους έκανε αιμοχαρείς, ανόητους, χειρότερους απ' όσο ήθελαν να είναι, τόσο πολύ φοβούνταν τη ζούγκλα που είχαν φτιάξει.
Ο βαβουίνος που τσίριζε ζούσε κάτω από το λευκό τους δέρμα. Τα κόκκινα ούλα ήταν δικά τους.
Στο μεταξύ, η μυστική εξάπλωση αυτής
της νέας ζούγκλας των λευκών έμενε κρυφή, βουβή,
εκτός από μερικές φορές
που μπορούσες ν' ακούσεις το μουρμουρητό της..."
Πόσες και πόσες αντίστοιχες ζούγκλες δεν μπορούμε να δούμε, σήμερα, σε διάφορα θέματα ?
Πόσων ειδών δουλεμπόρια και νόμοι
δεν άκμασαν και ακμάζουν
στο όνομα της ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού
για να έχουμε τον σημερινό κόσμο, ένα κόσμο
"που έγινε κατά πως αγαπούσαν οι λευκοί",
όπως μας λέει η συγγραφέας.
Διαχρονικότητα και εμφανής παραλληλισμός
με πάμπολλες, κατ' αντιστοιχία, εγκληματικές συμπεριφορές,
ατομικές και συλλογικές.
Έχουμε δηλαδή στο βιβλίο αυτό μία σειρά
από στοιχεία που διακρίνουν όλα τα μεγάλα έργα.
Αυτή είναι η έκδοση που διάβασα, του 1994, αλλά υπάρχει και νεώτερη.
Διάβασα και το best seller της "Jazz",
που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1992,
την οδήγησε στην βράβευση με Nobel Λογοτεχνίας
και το βρήκα επίσης δυνατό.
Είναι και εδώ εμφανής, η δυναμική, κοφτερή γραφή,
που συνδυάζεται με ένα ποιητικό, λυρικό λόγο
και έχει όντως blues-jazz υφή.
Το κλίμα είναι καθαρά αφροαμερικάνικο
και μάλλον μένει η αίσθηση ότι η συγγραφέας
επικεντρώνει ξανά στην γυναίκα.
Η ιστορία της τοποθετείται και πάλι
μεταξύ των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα
και των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα,
όπου στις Η.Π.Α. οι προκλήσεις κατά των μαύρων
είναι όχι απλώς εμφανείς αλλά συχνά εγκληματικές.
Παρά την επιμονή που την χαρακτηρίζει
στο ρατσιστικό θέμα των φυλετικών διακρίσεων,
δεν με κούρασε διότι δεν παρατήρησα
ενοχλητικές επαναλήψεις, αλλά ίσως και γιατί
οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν εδώ την τιμητική τους.
Η Toni Morrison λέει για την jazz :
"Η μουσική jazz αρχικά δεν απευθυνόταν
σε κανέναν άλλο, παρά μόνο στους μουσικούς της.
Πάντοτε ήταν καθαρό
ποιες ήταν οι οδυνηρές πλευρές της.
Κι όμως κατορθώνει αυτό που υποτίθεται
ότι είναι σύμφυτο με την τέχνη-
κάνει πιθανό ένα άλλο πράγμα.
Αυτό ακριβώς θέλω να είναι και η δουλειά μου-
κάτι προσωπικό για δημόσια κατανάλωση."
Το επόμενο βιβλίο της Toni Morrison
που έχω στα σκαριά, είναι του 2008
και έχει τίτλο "Έλεος",
οπότε θα επανέλθω μόλις το διαβάσω.
Η Ρωσο-Εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας Nadine Gordimer (1923-2014).
Nobel Λογοτεχνίας 1991.
Το 2002, ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων που επέλεξαν από 10 βιβλία
ώστε να δημιουργηθεί η λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
ώστε να δημιουργηθεί η λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το 7ο στη σειρά Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα,
το 1991, στην Ρωσο-Εβραϊκής καταγωγής,
από την Λιθουανία ο πατέρας της διάβασα κάπου,
Νοτιοαφρικανή συγγραφέα Nadine Gordimer.
Έχει επίσης κερδίσει το βραβείο Booker, το 1974,
για το εκπληκτικό "Ο συντηρητής",
που είχε μάλιστα συζητηθεί στην λέσχη ανάγνωσης μας,
μόλις την προηγούμενη χρονιά από την συμμετοχή μου.
Έγραψε, φυσικά, στην αγγλική γλώσσα,
αλλά μέσα από τα βιβλία της μαθαίνουμε
ιδιαίτερα κατατοπιστικές πληροφορίες για την Ν. Αφρική.
"Ο συντηρητής", Booker 1974.
Διάβασα το άπαιχτο "Ο συντηρητής",
για το οποίο η "Sunday Times" γράφει :
"Αν ήταν να μη διαβάσουμε κανένα άλλο βιβλίο για το απαρτχάιντ,
το μυθιστόρημα αυτό θα ήταν αρκετό...
(Ως λογοτεχνική αρχειοθέτρια της ιστορίας
η Gordimer δεν έχει όμοιό της.)".
Και λίγα λέει. Εδώ δεν μιλάμε απλώς για λογοτεχνία και ιστορία.
Μιλάμε για οξυδέρκεια, μαγκιά που δύσκολα βρίσκει κανένας
σε μια γυναίκα χωρίς να χάνει την θηλυκή της ιδιότητα
και πολύπλευρο, σπάνιο ταλέντο.
Μου φάνηκε πολύ προφανές ότι έχει επηρεάσει καθοριστικά στον τρόπο γραφής, αλλά και στην πολιτική σκέψη, την Elfriede Jelinek που είδαμε παραπάνω, όπως και άλλους συγγραφείς.
Δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό να διαβάσω κι άλλα έργα της, ευτυχώς υπάρχουν αρκετά στην βιβλιοθήκη, αλλά και κάποια που μου φαίνονται πολύ ζόρικα, τα οποία θα ψάξω σιγά σιγά.
Το επόμενο που επέλεξα ήταν μια σειρά 11 διηγημάτων,
το "Ο Μπετόβεν ήταν κατά το 1/16 μαύρος",
γραμμένα από το 2004 ως το 2007.
Βρήκα καλύτερα τα τελευταία, με τίτλους
"Μια κληρονομιά" και "Εναλλακτικοί επίλογοι",
που είναι τρία διηγήματα το ένα καλύτερο απ' το άλλο.
Επόμενο βιβλίο της που διάβασα είναι το
"Η ιστορία του γιού μου", του 1990.
Θεωρώ πως με είχαν καλύψει τα προηγούμενα
τουλάχιστον ως προς τις αντιρατσιστικές της θέσεις.
Σίγουρα και αυτό της το έργο συνέβαλε στην κατάργηση του απαρτχάιντ στην χώρα της, αλλά και στην βράβευσή της, λίγο αργότερα.
Ένα ακόμα Nobel Λογοτεχνίας έχει απονεμηθεί,
σε επίσης αγγλόφωνο συγγραφέα του κράτους της
Νότιας Αφρικής, τον John Maxwell Coetzee, το 2003.
Για τους τύπους θα τους μνημονεύσουμε παρακάτω,
στις Αφρικανικές απονομές, αλλά
η σωστή τοποθέτηση τους θα γίνει στην αγγλική,
την γλώσσα δηλαδή που έγραψαν.
Η Γερμανίδα ποιήτρια Nelly Sachs (1891-1970)
Nobel Λογοτεχνίας 1966.
Το βραβείο μοιράστηκε με τον Ισραηλινό λογοτέχνη
Shmuel Yosef Agnon (1888-1970),
καθώς το έργο τους θεωρήθηκε συγγενικό και αλληλοσυμπληρωματικό.
To 6ο στη σειρά Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα
κέρδισε η Γερμανίδα ποιήτρια Nelly Sachs,
το 1966, ένα τέταρτο του αιώνα πριν το επόμενο !
Έγραψε στην γερμανική γλώσσα.
Το βραβείο μοιράστηκε με τον Ισραηλινό λογοτέχνη
Shmuel Yosef Agnon,
ο οποίος μνημονεύεται παρακάτω.
Η ποιήτρια σε απάντηση της ασυνήθιστης αιτιολόγησης
της Σουηδικής Ακαδημίας για το από κοινού βραβείο είπε πως
ο Agnon εκπροσωπεί, ως Εβραίος, το Ισραήλ,
ενώ η ίδια, την τραγωδία του Εβραϊκού λαού.
Τους ψιλοάδειασε ή μου φάνηκε...??
Λόγω του ναζιστικού καθεστώτος η σπουδαία αυτή κυρία μετατράπηκε από ερασιτέχνης σε δριμεία εκπρόσωπο της δυστυχίας και του πόθου των Εβραίων συνανθρώπων της.
Εγκατέλειψε την χώρα της την Γερμανία το 1940
και θεωρείται πως εκφράζει την "φυγή"
κάθε καταδιωκόμενου από την πατρίδα του.
Παραθέτω από μετάφραση :
"Αμέθυστος"
Σε τούτον τον Αμέθυστο
στοιβάζονται της Νύχτας οι αιώνες
και μια αρχέγονη διαύγεια φωτός
τη Θλίψη πυροδότησε
ακόμα υγρή
και έκλαψε
Ακόμη καταυγάζει ο Θάνατός σου
σκληρές Βιολέτες...
Στη συλλογή αυτή συμπεριλαμβάνονται ποιήματα δύο κυριών
που βλέπουμε εδώ, στις απονομές των Nobel Λογοτεχνίας,
της Nelly Sachs και της Elfriede Jelinek, και όχι μόνον.
Την έχω παραγγείλει και την αναμένω εναγωνίως.
Ελάχιστες είναι οι μεταφράσεις της Nelly Sachs στα ελληνικά
και απ' ότι παρατήρησα μόνον σε συλλογικά ποιητικά έργα.
Έχω παραγγείλει την συλλογή με τίτλο
"Τέσσερις Νομπελίστες Ποιητές",
οπότε και θα τοποθετηθώ μόλις την παραλάβω.
Έχω παραγγείλει την συλλογή με τίτλο
"Τέσσερις Νομπελίστες Ποιητές",
οπότε και θα τοποθετηθώ μόλις την παραλάβω.
Η Χιλιανή ποιήτρια, Lucila Godoy Alcayaga (1889-1957).
Nobel Λογοτεχνίας 1945, πρώτη στη Λατινική Αμερική που το κέρδισε
και μοναδική μέχρι σήμερα γυναίκα.
Ευρέως γνωστή με το ψευδώνυμο Gabriela Mistral.
Το 5ο σε γυναίκα Nobel Λογοτεχνίας, το 1945
και πρώτο στην Λατινική Αμερική, απονεμήθηκε
στην Χιλιανή ποιήτρια Lucila Godoy Alcayaga,
Βασκικής και Ινδιάνικης καταγωγής.
Έγραφε βεβαίως στην ισπανική γλώσσα,
μία εκ των πιο ομιλούμενων παγκοσμίως,
την οποία χρησιμοποιούν, όλοι σχεδόν
οι Λατινοαμερικάνοι λογοτέχνες.
Παραμένει ως σήμερα η μοναδική γυναικεία απονομή
για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Το ψευδώνυμο Gabriela Mistral, με το οποίο
έγινε γνωστή από πολύ νωρίς, δημιουργήθηκε
από τα ονόματα των δύο αγαπημένων της ποιητών,
του αμφιλεγόμενου Ιταλού ποιητή
Gabriele D' Annunzio (1863-1938) και του
Γάλλου λογοτέχνη Frederic Mistral (1830-1914),
βραβευμένου ήδη το 1904 με Nobel Λογοτεχνίας,
τον οποίο θα δούμε στις γαλλόφωνες απονομές.
Μια άλλη ερμηνεία το αποδίδει στον συνδυασμό των ονομάτων
του Αρχάγγελου Γαβριήλ και
του ανέμου Μιστράλ της Προβηγκίας της Ν.Α. Γαλλίας.
Μου κίνησε το ενδιαφέρον το βιογραφικό της
ως αγωνίστριας, λογοτέχνιδος,
αυτοδίδακτης εκπαιδευτικού, διπλωμάτη κλπ,
γι' αυτό και είχα διαβάσει κάποια ποιήματα της...
Μεταφέρω το ποίημα της με τίτλο "Μαρτύριο"
που δημοσίευσε στις 1/8/1970 η "Νέα Εστία",
τεύχος 1034, σε απόδοση Γ. Δ. Χουρμουζιάδη :
Καρφωμένο στη σάρκα μου φέρνω από χρόνια
Ζεστό μαχαίρι,
Ένα πελώριο στίχο που αφρίζει σαν το κύμα
Του αρχιπελάγους.
Φιλοξενώντας τον τυφλά, τα σωθικά μου σφάζει
Το μεγαλείο του.
Με το φτωχό αυτό στόμα που τόσα ψέματα είπε
Πως να τον τραγουδήσω ?
Τα τριμμένα, ξεχασμένα λόγια των ανθρώπων
Δεν έχουν τη φλόγα
Της ζωντανής, της πύρινης γλώσσας που μέσα τους
Λαμπαδιάζει.
Σαν ένα βρέφος, με τον ορό του αίματος μου
Τον ανατρέφω
Και ποτέ ένα βρέφος δεν βύζαξε τόσο αίμα
Από ένα γυναικείο στήθος !
Ανελέητο δώρο, ατέλειωτο καψάλισμα,
Και μια οιμωγή...
Αυτός που τον έμπηξε βαθιά στα σωθικά μου
Ας με σπλαχνιστεί !
Εξέδωσε μόλις 4 ποιητικές συλλογές, αλλά
κυκλοφόρησαν πολλές άλλες χωρίς την άδεια της.
Αναθεωρούσε συνεχώς τα ποιήματά της
και γι' αυτό υπάρχουν αρκετές εκδοχές τους.
Δεν θα την είχα ανακαλύψει βεβαίως, αν δεν ήταν δασκάλα
του δεύτερου Χιλιανού νομπελίστα ποιητή,
βραβευμένου το 1971, του κορυφαίου
Ricardo Eliecer Neftali Reyes Basoalto,
πασίγνωστου ως Pablo Neruda (1904-1973),
τον οποίο θα δούμε στις ισπανόφωνες απονομές.
Και οι δύο είχαν καριέρα και στο διπλωματικό σώμα.
Θα αναφερθώ εκτενέστερα κάποια στιγμή.
Η Χιλή, μικρή χώρα, όπως και η Ελλάδα,
έχει επίσης δύο νομπελίστες ποιητές.
Η Αμερικανίδα συγγραφέας Pearl Buck (1892-1973).
Nobel Λογοτεχνίας 1938.
Αυτή είναι πιο πρόσφατη έκδοση, του 1990, εξαντλημένη,
με την ίδια μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου,
οπότε το βιβλίο που έχω στην κατοχή μου αποτελεί συλλεκτικό κομμάτι !!
Το 1938, η Pearl Buck, ήταν η πρώτη γυναίκα συγγραφέας,
σε ολόκληρη την Αμερικάνικη ήπειρο,
που κέρδισε το Nobel Λογοτεχνίας,
το 4ο που απονεμήθηκε σε γυναίκα διεθνώς,
ενώ επίσης είχε βραβευθεί με Pulitzer το 1932.
Έζησε από μικρή και για πολλά χρόνια στην Κίνα,
ήταν δίγλωσση κατ' ουσίαν, οπότε και στα έργα της,
η επιρροή της χώρας αυτής υπήρξε ουσιαστική.
Καταγράφεται βεβαίως ως αγγλόφωνη συγγραφέας.
Έπεσε στα χέρια μου, από ένα φίλο, μια πολύ παλαιά έκδοση, αγνώστου χρονολογίας, των εκδόσεων "ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ",
με τίτλο "ΔΡΑΚΟΥ ΓΕΝΑ", ναι, ναι, με ένα Ν,
ή "Dragon Seed", ο αγγλόφωνος τίτλος,
με πρώτη έκδοση το 1941.
Η ταλαντούχα συγγραφέας, σαν να αφηγείται παραμύθι,
εξιστορεί τα πρώτα δύσκολα χρόνια
του Β' Σινοϊαπωνικού πολέμου (1937-1945),
αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα,
αφού όταν εκδόθηκε το βιβλίο της
δεν είχε κριθεί ακόμα το αποτέλεσμα του πολέμου.
Οι ήρωες της είναι κυρίως Κινέζοι χωρικοί, απλοί λαϊκοί αγρότες,
που μέσα από την καθημερινότητα και τις παραδόσεις τους
μαθαίνουμε άγνωστες λεπτομέρειες της ζωής και των ανθρώπων
της μακρινής και άγνωστης στους περισσότερους από εμάς χώρας,
δικαιολογώντας απόλυτα και έναν από τους βασικούς λόγους
του Nobel Λογοτεχνίας που της απονεμήθηκε,
λίγα χρόνια πριν την συγγραφή αυτού του έργου.
Χωρίς να αναφέρονται καν χρονολογίες ή βασικά ιστορικά στοιχεία,
η συγγραφέας καταφέρνει να περάσει στον αναγνώστη
παγκόσμιες αξίες, όπως η ειρήνη και η συνεργασία των λαών,
το δίκαιο και ο ανθρωπισμός,
η αγάπη για την φύση και το περιβάλλον κλπ
Παρά το ότι η μετάφραση που διάβασα ήταν παλιά,
απόλαυσα πραγματικά το βιβλίο που τρέχει σαν νερό
και το συστήνω ανεπιφύλακτα.
Και αυτή η έκδοση, του 1995, είναι κατά πολύ μεταγενέστερη
αυτής που είχα στην βιβλιοθήκη μου.
Βρήκα στην βιβλιοθήκη μου μια επίσης πολύ παλαιά και αχρονολόγητη έκδοση των εκδόσεων "ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ",
του βιβλίου της Pearl Buck, του 1931, με τίτλο
"The Good Earth", το πιο διάσημο έργο της,
το οποίο και της χάρισε τις μεγαλύτερες διακρίσεις της.
Έγινε ταινία το 1937, με τίτλο
"Υπό το βλέμμα του Βούδα",
οπότε προφανώς για εμπορικούς λόγους
δανείστηκε αυτόν τον τίτλο η ελληνική έκδοση.
Έγινε ταινία το 1937, με τίτλο
"Υπό το βλέμμα του Βούδα",
οπότε προφανώς για εμπορικούς λόγους
δανείστηκε αυτόν τον τίτλο η ελληνική έκδοση.
Θα αναφερθώ εκτενέστερα κάποια στιγμή.
Η Σκανδιναβή συγγραφέας Sigrid Undest (1882-1949).
Nobel Λογοτεχνίας 1928.
θα την έβλεπα εφόσον δεν υπάρχουν μεταφράσεις της Sigrid Undest.
Το 3ο κατά σειρά Nobel Λογοτεχνίας σε γυναίκα, απονεμήθηκε στην συγγραφέα Sigrid Undest,
το 1928.
Γεννήθηκε στην Δανία, αλλά μεγάλωσε στην Νορβηγία,
όπου πέρασε και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της,
με τα νορβηγικά ως γλώσσα της.
Δυστυχώς δεν έχω βρει κάτι δικό της μεταφρασμένο
και απ' ότι διαβάζω μάλλον δεν έχει μεταφραστεί κάτι.
Υπάρχει μια ταινία, χωρίς ιδιαίτερα καλές κριτικές,
που σκηνοθέτησε η Liv Ullmann,
βασισμένη στο γνωστότερο έργο της,
μια νεωτεριστική τριλογία, τρεις τόμοι,
για την ζωή στην Σκανδιναβία τον μεσαίωνα
με τίτλο "Kristin Lavransdatter",
που εκδόθηκε από το 1920 ως το 1922.
Όσο μάπα κι αν είναι η ταινία, αν την πετύχω θα την δω.
Η Undest, όπως διαβάζω στα βιογραφικά της,
πειραματίστηκε με νεωτεριστικά σχήματα λόγου,
όπως ο εσωτερικός μονόλογος.
Η Ιταλίδα λογοτέχνης Grazia Deledda (1871-1936).
Nobel Λογοτεχνίας 1926.
Μοναδική Ιταλίδα, από την όμορφη Σαρδηνία,
(την οποία έχω θαυμάσει μόνο από θαλάσσης)
που κέρδισε Nobel Λογοτεχνίας, το 1926,
2ο στη σειρά σε γυναίκα, είναι η Grazia Deledda.
Η γενέτειρα της, το Nuoro, αποκαλούνταν
"Αθήνα της Σαρδηνίας", χάρη στους ανθρώπους
της τέχνης και των γραμμάτων.
Παρά την αναγνώριση και καθιέρωση της
από νεαρή ηλικία, σήμερα η Ιταλίδα συγγραφέας
είναι μάλλον στα αζήτητα...
Έτσι, παρά το ότι έχουν κυκλοφορήσει
ελληνικές μεταφράσεις διαφόρων έργων της, το μόνο
που κατάφερα να βρω, μετά κόπων και βασάνων,
είναι το "Ηλίας Πορτολού",
γραμμένο το 1900, με πρώτη δημοσίευση το 1920.
Θεωρείται από τα καλύτερα της.
Αναφέρεται σε ένα αδιέξοδο έρωτα,
στα τέλη του 19ου αιώνα, στο όμορφο νησί της
που αποτελεί τον τόπο στον οποίο διαδραματίζονται
τα περισσότερα μυθιστορήματα της.
Μας ταξιδεύει στο προνομιούχο φυσικό περιβάλλον
της Σαρδηνίας, τα ήθη και τα έθιμα της,
την παντοδυναμία του καθολικισμού στα πιστεύω της.
Μέσα από την δύναμη του έρωτα, τον πειρασμό
και τις τύψεις που τον συνοδεύουν, όταν υποκύψεις,
η συγγραφέας αναδεικνύει το τίμημα των επιλογών,
που καθένας καλείται να πάρει στην ζωή του,
την βοήθεια που μπορεί να βρει, ή να μη βρει κανείς,
από άλλους ανθρώπους γύρω του...
Ποιες είναι οι προτεραιότητες που θέτουμε εμείς
και ποιες αυτές που θέτει η κοινωνία,
τι είναι αλήθεια και τι ψέμα,
τι είναι καλό και τι κακό,
τι είναι σημαντικό, σοβαρό και τι όχι...
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι η G. Deledda
καταγράφεται ως ισάξια των μεγάλων συγγραφέων
της εποχής της και όχι μόνο.
Θα προσπαθήσω να διαβάσω και άλλα βιβλία της.
Τα βραβεία στην ιταλική γλώσσα,
άλλα πέντε σε άνδρες,
θα τα δούμε στα ευρωπαϊκά Nobel Λογοτεχνίας.
Κι έχουμε και μια αδυναμία στα ιταλικά εεε...
Η Σουηδέζα συγγραφέας Selma Lagerlof (1858-1940).
Nobel Λογοτεχνίας 1909.
Το 1ο βραβείο σε γυναίκα κέρδισε μόλις το 1909,
η Σουηδέζα λογοτέχνης Selma Lagerlof,
πρώτο βραβείο σε γυναίκα παγκοσμίως και μοναδικό σε γυναίκα
για την χώρα της μέχρι τις μέρες μας.
Πρώτο και για την σουηδική γλώσσα
που έκτοτε πήρε αρκετά βραβεία βεβαίως...
Το 1914, εξελέγη μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας,
σε αντίθεση με άλλους Σουηδούς νομπελίστες ,
που ήταν ήδη μέλη της, πριν την βράβευσή τους !!
Σημειώνω εδώ πως δεν είναι καθόλου τυχαία
η πρωτοκαθεδρία των Σκανδιναβών στις μέρες μας,
σε ότι αφορά την ισότητα των φύλων.
Ρεαλιστικός τρόπος γραφής, φαντασία καλπάζουσα,
ιμπρεσιονιστικές περιγραφές
που αφήνουν ακαθόριστα τα όρια του περιεχομένου,
σχεδόν αποκλειστική έλξη από το παρελθόν,
ενδιαφέρον για την τύχη των ηρώων της,
η Selma Lagerlof πάσχει για τον άνθρωπο
και πιστεύει στη δύναμη της αγάπης.
Βρήκα στην βιβλιοθήκη μου, πολυετές και δυσεύρετο απόκτημα
από γνωστό μου παλαιοβιβλιοπώλη,
μια παλιά τιμητική έκδοση, του 1958, μόλις 100 σελίδων,
του Ελληνο-Σουηδικού συνδέσμου, σε 1000 μόνο αντίτυπα,
για τα εκατό χρόνια από την γέννηση της συγγραφέως,
που υπογράφει ο Αδαμάντιος Δεϊμέζης.
Περιγράφεται και εκθειάζεται το έργο της λογοτέχνιδος,
αλλά και η ουσιαστική συμβολή της
στην Σουηδική λογοτεχνία και όχι μόνον.
Ο συγγραφέας της μελέτης αυτής αποδίδει στην Selma Lagerlof,
υψηλή φαντασία και σπάνια ηθική ποιότητα,
την έχει γνωρίσει μάλιστα προσωπικά, όπως και την χώρα της.
Θεωρεί πως εκφράζει μοναδικά τον Σκανδιναβικό Βορρά και συνδέει αριστουργηματικά την ιδιαίτερη φύση με τον άνθρωπο που ζει εκεί, ανακατεύοντας αξεδιάλυτα τον τόπο με τα αισθήματα και τις σκέψεις.
Στο έργο της ενσωματώνονται ιστορίες, θρύλοι και λαϊκές παραδόσεις της πατρίδας της, καθώς επίσης έθιμα και συμπεριφορές, απλών καθημερινών προσώπων της επαρχίας, που προτιμάει ως ήρωες της.
"Tο Θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον", σε πρόσφατη έκδοση του 2014.
Μάλλον το πιο διάσημο έργο της Selma Lagerlof,
ενώ θεωρείται ότι αυτό της χάρισε το Nobel Λογοτεχνίας.
Το βρήκα σε μεγάλο μέγεθος, παραμυθιού, σε έκδοση του 1989,
ακριβώς με τους ίδιους συντελεστές των νεώτερων, των εκδόσεων "ΑΓΚΥΡΑ".
"Tο Θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον",
γράφτηκε το 1906-1907 και θεωρείται
το πιο αξιοσημείωτο έργο της Selma Lagerlof.
Είναι ένα παραμύθι που περιγράφει τις περιπέτειες
ενός ζωηρού Σουηδού πιτσιρικά, για τρεις μήνες
σε μια φανταστική περιήγηση στην χώρα του.
Το βιβλίο αυτό διδασκόταν στο μάθημα της γεωγραφίας,
για δεκαετίες, πιθανώς και ως τις μέρες μας,
στα δημοτικά σχολεία της Σουηδίας, όπου και υπηρέτησε η συγγραφέας, για πάνω από δέκα χρόνια, ως δασκάλα.
Έχει μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες,
έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση και το θέατρο
και έχει γνωρίσει τεράστια επιτυχία
ως παιδική σειρά κινουμένων σχεδίων.
Δεν θυμάμαι να διάβασα παραμύθι μετά την πολύ παιδική ηλικία,
αλλά γίνεται εύκολα κατανοητό,
μετά την ανάγνωση του συγκεκριμένου,
γιατί γνώρισε αυτή την τεράστια επιτυχία
και αντιγράφτηκε από πολλούς.
Η Lagerlof, πέρα από τα όποια ηθικά διδάγματα
μετά την ανάγνωση του συγκεκριμένου,
γιατί γνώρισε αυτή την τεράστια επιτυχία
και αντιγράφτηκε από πολλούς.
Η Lagerlof, πέρα από τα όποια ηθικά διδάγματα
που στοχεύουν στην διαπαιδαγώγηση,
περνάει οικολογικά μηνύματα και προβάλλει
τις ομορφιές της Σουηδίας με γοητευτικό τρόπο.
Σε ψηφοφορία της γαλλικής εφημερίδας "Le Monde",
που έγινε την άνοιξη του 1999,
οι 17.000 αναγνώστες της που ψήφισαν
μεταξύ 200 επιλεγμένων έργων
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους
κατέταξαν το βιβλίο αυτό στην 68η θέση
μεταξύ των 100 βιβλίων του αιώνα,
πράγμα που αποδεικνύει πως η δημοφιλία του
είναι υψηλή ως τις μέρες μας και εκτός της Σουηδίας.
Μόλις 16 νομπελίστες συγγραφείς
συμπεριλαμβάνονται στη λίστα αυτή.
Το βιβλίο που βρήκα με τίτλο "Χριστουγεννιάτικα Τριαντάφυλλα",
εκτός του ομότιτλου διηγήματος συμπεριλαμβάνει και άλλα τρία διηγήματα.
Εμφανείς και εδώ οι βασικές συνιστώσες του έργου της.
Οικολογική και μυθολογική προσέγγιση,
προσωπική "θρησκευτικότητα", που
χωρίς να προσβάλλει κάθε πιστό χριστιανό,
με ιδιαίτερο χιούμορ, συνδιαλέγεται ευγενώς
με την άκαμπτη εκκλησιαστική εξουσία.
Ενδείκνυται βεβαίως για παιδιά,
χριστιανών κατά προτίμηση, αλλά και εμείς
οι μεγαλύτεροι, όχι και τόσο χριστιανοί
και μάλλον επιφυλακτικότεροι,
δεν μπορούμε να καταλογίσουμε ιδιοτέλεια
στην συμπαθή συγγραφέα.
Το βιβλίο αυτό με τίτλο "Θρύλοι για το Χριστό", γράφτηκε το 1904.
Η Selma Lagerlof υπήρξε γνωστή για το έντονο θρησκευτικό της συναίσθημα
όπως και για την πίστη της στη δύναμη της αγάπης.
Το βιβλίο της Selma Lagerlof με τίτλο
"Θρύλοι για το Χριστό", του 1904,
πιθανολογώ πως γράφτηκε αφού είχε πια επισκεφτεί
την Παλαιστίνη και την Ιταλία, καθώς υπάρχουν σχετικές αναφορές
περνάει οικολογικά μηνύματα και προβάλλει
τις ομορφιές της Σουηδίας με γοητευτικό τρόπο.
Σε ψηφοφορία της γαλλικής εφημερίδας "Le Monde",
που έγινε την άνοιξη του 1999,
οι 17.000 αναγνώστες της που ψήφισαν
μεταξύ 200 επιλεγμένων έργων
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους
κατέταξαν το βιβλίο αυτό στην 68η θέση
μεταξύ των 100 βιβλίων του αιώνα,
πράγμα που αποδεικνύει πως η δημοφιλία του
είναι υψηλή ως τις μέρες μας και εκτός της Σουηδίας.
Μόλις 16 νομπελίστες συγγραφείς
συμπεριλαμβάνονται στη λίστα αυτή.
Το βιβλίο που βρήκα με τίτλο "Χριστουγεννιάτικα Τριαντάφυλλα",
εκτός του ομότιτλου διηγήματος συμπεριλαμβάνει και άλλα τρία διηγήματα.
Εμφανείς και εδώ οι βασικές συνιστώσες του έργου της.
Οικολογική και μυθολογική προσέγγιση,
προσωπική "θρησκευτικότητα", που
χωρίς να προσβάλλει κάθε πιστό χριστιανό,
με ιδιαίτερο χιούμορ, συνδιαλέγεται ευγενώς
με την άκαμπτη εκκλησιαστική εξουσία.
Ενδείκνυται βεβαίως για παιδιά,
χριστιανών κατά προτίμηση, αλλά και εμείς
οι μεγαλύτεροι, όχι και τόσο χριστιανοί
και μάλλον επιφυλακτικότεροι,
δεν μπορούμε να καταλογίσουμε ιδιοτέλεια
στην συμπαθή συγγραφέα.
Το βιβλίο αυτό με τίτλο "Θρύλοι για το Χριστό", γράφτηκε το 1904.
Η Selma Lagerlof υπήρξε γνωστή για το έντονο θρησκευτικό της συναίσθημα
όπως και για την πίστη της στη δύναμη της αγάπης.
Το βιβλίο της Selma Lagerlof με τίτλο
"Θρύλοι για το Χριστό", του 1904,
πιθανολογώ πως γράφτηκε αφού είχε πια επισκεφτεί
την Παλαιστίνη και την Ιταλία, καθώς υπάρχουν σχετικές αναφορές
στα 7 διηγήματα που περιέχει.
Εδώ η συγγραφέας αναφέρεται με τον δικό της τρόπο
σε γνωστές και άγνωστες περιγραφές σχετικές με τον Ιησού, πρωταγωνιστή του έργου και προφανώς
ιδιαιτέρως αγαπητό της θέμα.
Ανακάλυψα ένα ακόμα βιβλίο για παιδιά,
σε έκδοση των 80's, για το οποίο δεν βρήκα αναφορές,
με τίτλο "Και επί γης ειρήνη",
που περιλαμβάνει το ομώνυμο διήγημα
και ένα ακόμη, με τίτλο "Η εκεχειρία του Θεού".
Πρόκειται στην ουσία για δύο ακόμα χριστουγεννιάτικα παραμύθια της Lagerlof, που συνδυάζουν την βαθιά της πίστη στην ουσία του χριστιανισμού, με την κριτική της στάση στην εφαρμογή του από την εκκλησία και τους πιστούς.
Και πάλι πανταχού παρούσα η αγροτική ζωή και η φύση της Σουηδίας, χέρι χέρι με μύθους και δοξασίες της χώρας της.
Παρά το ότι απευθύνεται σε παιδιά, η άνεση της γραφής
Εδώ η συγγραφέας αναφέρεται με τον δικό της τρόπο
σε γνωστές και άγνωστες περιγραφές σχετικές με τον Ιησού, πρωταγωνιστή του έργου και προφανώς
ιδιαιτέρως αγαπητό της θέμα.
Ανακάλυψα ένα ακόμα βιβλίο για παιδιά,
σε έκδοση των 80's, για το οποίο δεν βρήκα αναφορές,
με τίτλο "Και επί γης ειρήνη",
που περιλαμβάνει το ομώνυμο διήγημα
και ένα ακόμη, με τίτλο "Η εκεχειρία του Θεού".
Πρόκειται στην ουσία για δύο ακόμα χριστουγεννιάτικα παραμύθια της Lagerlof, που συνδυάζουν την βαθιά της πίστη στην ουσία του χριστιανισμού, με την κριτική της στάση στην εφαρμογή του από την εκκλησία και τους πιστούς.
Και πάλι πανταχού παρούσα η αγροτική ζωή και η φύση της Σουηδίας, χέρι χέρι με μύθους και δοξασίες της χώρας της.
Παρά το ότι απευθύνεται σε παιδιά, η άνεση της γραφής
και το καλοπροαίρετο χιούμορ της είναι αναγνωρίσιμα.
Βρήκα το βιβλίο, σε βιβλιοθήκη φίλης, οπότε μόλις το διαβάσω θα αναφερθώ.
Υπάρχουν και άλλα μεταφρασμένα έργα της,
σε επίσης παλαιές αλλά και νεώτερες εκδόσεις,
οπότε θα επανέλθω μόλις κάτι πέσει στα χέρια μου...
Βρήκα το βιβλίο, σε βιβλιοθήκη φίλης, οπότε μόλις το διαβάσω θα αναφερθώ.
Υπάρχουν και άλλα μεταφρασμένα έργα της,
σε επίσης παλαιές αλλά και νεώτερες εκδόσεις,
οπότε θα επανέλθω μόλις κάτι πέσει στα χέρια μου...
ΑΣΙΑΤΙΚΑ NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η Ασία, μια αχανής γεωγραφική περιοχή,
με γλώσσες που μιλούν τεράστιοι πληθυσμοί,
με απίστευτους πολιτισμούς που χάνονται στα βάθη των χιλιετιών,
Η Ασία, μια αχανής γεωγραφική περιοχή,
με γλώσσες που μιλούν τεράστιοι πληθυσμοί,
με απίστευτους πολιτισμούς που χάνονται στα βάθη των χιλιετιών,
έχει μια πολύ μικρή συγκομιδή σε Nobel Λογοτεχνίας.
Ούτε να συζητάμε βέβαια για γυναίκα βραβευμένη,
σε ολόκληρη την ήπειρο...
Μόλις δύο βραβεία στην κινέζικη γλώσσα,
δύο επίσης στα ιαπωνικά, με ένα τρίτο σε Ιάπωνα αγγλόφωνο,
ένα σε Ινδό που έγραψε στα μπενγκάλι
και ένα στην τούρκική γλώσσα.
Τέλος το Ισραήλ, το οποίο και θα εξετάσουμε ως ειδική περίπτωση, λόγω της τεράστιας διασποράς του εβραϊκού στοιχείου,
έχει μόλις έναν νομπελίστα που έγραψε στα εβραϊκά,
έναν ακόμα που έγραψε στα γίντις, και μπόλικους βραβευμένους λογοτέχνες Εβραϊκής καταγωγής,
που έγραψαν σε άλλες γλώσσες,
οπότε θα τους δούμε εκεί,
σημειώνοντας την καταγωγή τους, όταν είναι γνωστή.
Ούτε να συζητάμε βέβαια για γυναίκα βραβευμένη,
σε ολόκληρη την ήπειρο...
Μόλις δύο βραβεία στην κινέζικη γλώσσα,
δύο επίσης στα ιαπωνικά, με ένα τρίτο σε Ιάπωνα αγγλόφωνο,
ένα σε Ινδό που έγραψε στα μπενγκάλι
και ένα στην τούρκική γλώσσα.
Τέλος το Ισραήλ, το οποίο και θα εξετάσουμε ως ειδική περίπτωση, λόγω της τεράστιας διασποράς του εβραϊκού στοιχείου,
έχει μόλις έναν νομπελίστα που έγραψε στα εβραϊκά,
έναν ακόμα που έγραψε στα γίντις, και μπόλικους βραβευμένους λογοτέχνες Εβραϊκής καταγωγής,
που έγραψαν σε άλλες γλώσσες,
οπότε θα τους δούμε εκεί,
σημειώνοντας την καταγωγή τους, όταν είναι γνωστή.
Ο Ινδός λογοτέχνης Rabidranath Τagore (1861-1941).
Nobel Λογοτεχνίας 1913. Βιβλική μορφή.
Μόλις το 1913, ο Ινδός συνθέτης, φιλόσοφος,
ζωγράφος, λογοτέχνης, δάσκαλος, κλπ κλπ, guru σα να λέμε,
Rabindranath Tagore,
κέρδισε το πρώτο Nobel Λογοτεχνίας
σε ολόκληρη την ήπειρο, η οποία έκανε
πάνω από μισό αιώνα να ξαναδεί το βραβείο.
Μοναδικό βεβαίως για την γλώσσα του, τα μπενγκάλι,
που είναι έκτη ή έβδομη σε χρήση παγκοσμίως,
βάσει των γηγενών ομιλητών της και
ενδέκατη ως προς τον συνολικό αριθμό ομιλητών.
Η Ινδία κατά την διάρκεια της ζωής του ήταν Βρετανική κτήση
και γι' αυτό δεν είναι περίεργο πως έχει γράψει
και στην αγγλική γλώσσα, αφού σπούδασε στην Αγγλία,
με τον δικό του τρόπο φυσικά, καθώς επιμελήθηκε προσωπικά
τις μεταφράσεις των έργων του.
O ίδιος έλεγε πως τράφηκε με 3 κουλτούρες,
την ινδουιστική, την μουσουλμανική και την αγγλική.
Καλλιεργημένος Ινδός ανώτερης τάξης,
γόνος αριστοκρατικής οικογενείας Βραχμάνων,
συνδεδεμένης με το Brahmo Samaj, θρησκευτικό μεταρρυθμιστικό κίνημα της Ινδίας, τον 19ο αιώνα.
Έτοιμος πάντα να εκφέρει μαχητικά τη γνώμη του
για κρίσιμα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα,
υπήρξε πάντα συνειδητός καλλιτέχνης, που πίστευε ακράδαντα
στην εξίσωση ομορφιάς και αλήθειας.
Το 1915 χρίστηκε Ιππότης από την βρετανική κυβέρνηση, τίτλο που αποποιήθηκε το 1919, ύστερα από την σφαγή του Αρμιτσάρ,
όπου εκατοντάδες Ινδοί διαδηλωτές
έπεσαν νεκροί από τα πυρά των Άγγλων.
Το 1901 ίδρυσε στο Σαντινικετάν "Το σπίτι της ειρήνης",
ένα πρωτοποριακό πειραματικό σχολείο, που έγινε διάσημο
και αργότερα μετεξελίχθηκε σε πανεπιστήμιο.
Τα μαθήματα γίνονταν στην ύπαιθρο, με την ουμανιστική παιδεία
να κυριαρχεί και κορμό την μουσική και την ποίηση,
συνδυάζοντας στοιχεία Ανατολής και Δύσης,
στοχεύοντας στην αληθινή γνώση και όχι σε στείρες σπουδές,
φτιάχνοντας ανθρώπους υπεύθυνους και συνειδητούς.
Δεκτοί γίνονταν και ξένοι σπουδαστές, εκτός των Ινδών,
από τους οποίους πασίγνωστοι απόφοιτοι ήταν μεταξύ άλλων
η μετέπειτα πολιτικός Indira Gandhi (1917-1984),
κόρη του Mahatma Gandhi, που υπήρξε φίλος του Tagore,
ο οποίος αν και θαυμαστής του, δεν δίστασε να γίνει επικριτικός
σε πολιτικές και ιδεολογικές του επιλογές,
ο σκηνοθέτης Satyajit Ray (1921-1992),
που θεωρείται εκ των σημαντικότερων του 20ου αιώνα,
o βραβευμένος με nobel το 1998, οικονομολόγος και φιλόσοφος Amartya Sen (1933-), ο οποίος έχει γράψει εξαιρετικές σελίδες
για τον R. Tagore, κ.α.
Στον τόπο αυτό πέθανε το 1941, ο σπουδαίος αυτός δάσκαλος.
Ο Rabindranath Tagore και ο Mahatma Gandhi, το 1940.
Το 1905 εκδηλώθηκε στην Βεγγάλη το κίνημα Σουαντέσι, ή κίνημα της αυτάρκειας,
που στην πορεία εξελίχθηκε σε απελευθερωτικό εθνικιστικό κίνημα
με ακρότητες που δημιούργησαν ισχυρές κοινωνικές εντάσεις.
Ο R. Tagore που αρχικά προσχώρησε στο κίνημα, τρία χρόνια αργότερα
διαχώρισε την θέση του και κατήγγειλε ακραίες πολιτικές πρακτικές
που υπέθαλπταν τον εθνικισμό.
Σταδιακά έγινε κήρυκας ενός ουμανισμού που υπερέβαινε τα εθνικά σύνορα.
"Το έθνος είναι μια μηχανή εμπορίου και πολιτικής" υποστήριζε
και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εθνικισμός είναι η ρίζα του κακού, των πολέμων
και των κοινωνικών εντάσεων, όπως μας λέει ο Michael Sprinker.
Το Σουαντέσι ήταν πρόδρομος του μεγάλου κινήματος του Gandhi,
που οδήγησε στην απελευθέρωση των Ινδιών από τον Αγγλικό αποικιοκρατικό ζυγό,
αλλά και στην τελική τριχοτόμηση της ινδουιστικής Ινδίας
και των μουσουλμανικών Πακιστάν και Μπαγκλαντές.
Οι εθνικοί ύμνοι της Ινδίας και του Μπαγκλαντές, είναι τραγούδια του Tagore !!
Εντόπισα ένα ευρέως διαδεδομένο βιβλίο του
στην βιβλιοθήκη της λέσχης, με τίτλο
"Το σπίτι και ο κόσμος".
Γράφτηκε στην βεγγαλική γλώσσα υπό τον τίτλο "Chare Baire"
και δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στο περιοδικό "Sabuz Patra"
από τον Μάιο του 1915 ως τον Φεβρουάριο του 1916.
Αμέσως μετά κυκλοφόρησε υπό μορφή βιβλίου με περικοπές
και ξανά το 1920 στην αρχική του μορφή.
Μεταφράστηκε στα αγγλικά, όπως και άλλα έργα του θείου του, από τον συγγραφέα Surendranath Tagore (1872-1940), ανιψιό του Rabidranath,
δημοσιεύτηκε στη Modern Review σε συνέχειες
και το 1919, σε μορφή βιβλίου,
από τον εκδοτικό οίκο Macmillan.
Αυτή την αγγλική μετάφραση χρησιμοποίησε
η Ειρήνη Καλκάνη για την ελληνική απόδοση
στην σειρά "100 Αθάνατα Έργα",
των εκδόσεων Γεωργίου Παπαδημητρίου, το 1951.
Πρόκειται περί αδάμαντος, brillant όπως χαρακτηρίζει
ένας φίλος μου ψυχίατρος, κάθε εξαιρετικό βιβλίο.
Με την κελαρυστή ροή ενός μαγικού παραμυθιού
ο υπέροχος αυτός Ινδός μαέστρος, χορεύει αριστουργηματικά
από την μικρή κλίμακα του οίκου και των προσωπικών σχέσεων
ως την μεγάλη κλίμακα της κοινωνίας και του κόσμου,
δίνοντας με απλό τρόπο, έτοιμες στο πιάτο, πανανθρώπινες αλήθειες και φωτίζει λαμπερά τον δρόμο
για την πραγματική γνώση και σοφία.
Μέσα από ένα υπέροχο ταξίδι στις ινδικές παραδόσεις και αξίες,
αλλά και την ινδουιστική-βουδιστική σκέψη, την ιστορία
και την πολιτική με τις αναπόφευκτες προκλήσεις τους,
με σύγχρονη, μοντέρνα γραφή, οδηγεί τον αναγνώστη
σε ανώτερα επίπεδα σκέψης, συναισθημάτων και αισθητικής.
Το πολυδιάστατο αυτό έργο, εκτός των άλλων του αρετών,
αποτελεί ύμνο στην γυναίκα και την θηλυκότητα,
αλλά και στον φιλοσοφικό στοχασμό.
Ιερές και απαραβίαστες αξίες, μεταφέρονται με νεωτερικό, τολμηρό τρόπο στο περιεχόμενο και τη μορφή, με μοντέρνο και ταυτόχρονα περίτεχνο χειρισμό, δίνοντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Διαχρονικό και βαθέως επίκαιρο, μοιάζει να γράφτηκε τώρα, στέκει ακλόνητος φάρος αλήθειας και ηθικής στάσης ζωής.
Τέτοια βιβλία αποτελούν το ελάχιστο της υποχρεωτικής,
δομικής γνώσης του καθενός μας.
Το συστήνω χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη.
Όσο και αν κάποιοι υποστηρίζουν πως στο πρωτότυπο ο συγγραφέας προχώρησε
σε τολμηρούς γλωσσικούς νεωτερισμούς που δεν αποδίδονται στην μετάφραση,
μπορούμε να εικάσουμε την ποιητική δύναμη του πρωτοτύπου
και να απολαύσουμε τον απόηχο μιας γλυκύτατης μουσικής,
μας λέει ο Άρης Μπερλής στον πρόλογο της έκδοσης.
Ο Άρης Μπερλής, στον κατατοπιστικό πρόλογο του,
σε νεώτερη από αυτήν που διάβασα έκδοση,
των εκδόσεων "ΠΑΠΥΡΟΣ", μεταξύ άλλων ωραίων,
μας μεταφέρει την έκσταση των κορυφαίων αγγλόφωνων ποιητών William Butler Yeats (1865-1939), που πήρε μάλιστα nobel το 1923, όπου είπε πως
"μετά την ποίηση του Rabindranath Tagore δεν έβλεπε τον λόγο
να συνεχίσουν να γράφουν ποιήματα οι ίδιοι"
στον Ezra Pound (1885-1972), όπου έγραψε στον πρόλογο του
στο αμερικάνικο περιοδικό "Poetry",
σε μια επιλογή ποιημάτων του Tagore, ότι
"η εμφάνιση της ποίησης του στην λογοτεχνική σκηνή του Λονδίνου
μπορεί να συγκριθεί με την ανακάλυψη
της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας στην Αναγέννηση" !!!
Rabindranath Tagore και Albert Einstein.
Στον ίδιο πρόλογο αναφέρεται και η σύντομη επίσκεψη του Rabindranath Tagore στην Αθήνα, στις 26/11/1926.
Ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Κώστας Μπαστιάς του πήρε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε πρωτοσέλιδη, σε τετράστηλο.
Ο πηχυαίος τίτλος είναι αποκαλυπτικός του δέους
που ενέπνευσε ο Ινδός σοφός :
"Αι Αθήναι εφιλοξένησαν χθες δι' ολίγας ώρας τον μέγαν Ινδόν διδάσκαλον με την θρησκευτικήν φυσιογνωμίαν"
Κάτι τέτοια διάβασα και είδα λοιπόν
και αποφάσισα, για πρώτη φορά στην ζωή μου,
να διαβάσω ολίγον πιο επισταμένα κάποιον ποιητή...
Μοντέρνα γραφή, κατανοητή στον καθένα
και καθόλου κουραστική σε συνήθεις φιοριτούρες
του έμμετρου λόγου.
Ομολογώ πως πολύ μου άρεσε
και απ' ότι διαπίστωσα όχι μόνο σ' εμένα.
Η ποίηση του, εφάμιλλη της ποίησης των μεγάλων μυστικιστών,
είναι ποίηση της απλότητας που λέγεται Θεός, Παιδί, Φύση.
Δεν υπάρχει ώρα, στιγμή της μέρας και της νύχτας,
της αυγής και του δειλινού, που να μην βρήκε
θριαμβική έκφραση στα ποιήματα του.
Οι συναισθηματικές αποχρώσεις, οι λεπτές και απρόοπτες συγκινήσεις, η στοχαστική ανταπόκριση σε φευγαλέα ερεθίσματα,
η μυσταγωγία του έρωτα,
είναι κύρια χαρακτηριστικά του λυρισμού του,
μας λέει στον πρόλογο του ο Α. Μπερλής.
Ελληνική έκδοση του 1926, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου παρακαλώ !!
Έπεσε στα χέρια μου μια δυσεύρετη μετάφραση,
σε έκδοση του 1926, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,
από την συλλογή ποιημάτων του λαμπρού αυτού Ινδού
λογοτέχνη και στοχαστή, γραμμένη το 1915, αν δεν απατώμαι,
με τίτλο "Ο κηπουρός",
μιας συλλογής 85 συνθέσεων, επίσης αδαμάντινων.
Πρόκειται περί ύμνου στον έρωτα, τη φύση και την γυναίκα,
θέματα που συγκινούν τον δεξιοτέχνη ποιητή διαχρονικά.
"Μέσα από τα απλούστερα πράγματα,
μας χαρίζει γλυκιές συγκινήσεις
και μας διδάσκει τον τρόπο που μπορούμε
να χαρούμε ευτυχισμένες στιγμές στη ζωή μας,
με την ίδια μας τη ζωή",
όπως σημειώνει πολύ εύστοχα στον πρόλογο του
ο Τώνης Αστραίος, στις 13/6/1926, στην Αλεξάνδρεια.
Όπως ο Ιησούς, έτσι και ο θεοσοφιστής Tagore, μας δείχνει πως
μέσα από την απλοποίηση της ζωής και την ολιγάρκεια,
μπορούμε να θέσουμε σε κίνηση όλες τις ανθρωπιστικές αξίες,
την δικαιοσύνη, την προσφορά και προπαντός την αγάπη.
Βρήκα επίσης ένα βιβλιαράκι του 1970,
που δεν κυκλοφορεί πια, των εκδόσεων "ΗΡΙΔΑΝΟΣ",
με τίτλο "Διηγήματα... Αφιερώματα...",
που νομίζω πως συμπεριλαμβάνει τις δύο ξεχωριστές εκδόσεις,
του 1978, που βλέπουμε παραπάνω.
Στο εξώφυλλο αποδίδονται στον Ινδό στοχαστή
περί τα 2.000 ποιήματα, περί τα 30 θεατρικά έργα,
μυθιστορήματα, διηγήματα και δοκίμια κάθε είδους.
Η μορφή και η τεχνική του έργου του είναι ευρωπαϊκή,
ενώ το περιεχόμενο και η ουσία έμειναν ως το βάθος τους ινδικά.
Η ποίηση του είναι εσώτατα δεμένη με την μουσική που συνέθετε
ενώ έγραφε, πιο σωστά δεν έγραφε, τραγουδούσε.
Το έργο του αποτελεί σύνθεση Ανατολής και Δύσης.
"Αυτός ο μέγας ουμανιστής, απέκτησε παγκόσμιο ακροατήριο και παίρνει τη θέση του ανάμεσα στη μικρή ομάδα των ποιητών
που είναι ταυτόχρονα εθνικοί και παγκόσμιοι"
J. Bloch
Στην έκδοση αυτή που διάβασα, υπάρχει επίσης ο πρόλογος
του Κ.Τριγκολίδη, που έχει κάνει και τις μεταφράσεις,
του 1921 παρακαλώ, όπου τονίζει
το αισιόδοξο πνεύμα του Rabindranath Tagore,
που πηγάζει από τις ινδικές παραδόσεις
και ενώνει όλες τις τάσεις των ανθρώπων
προς ένα απώτατο διανοητικό σκοπό,
λέγοντας μάλιστα πως κινείται μεταξύ Ναζωραίου και Πλάτωνα !!!
Στο πρώτο μέρος συμπεριλαμβάνονται 8 διηγήματα, καλύτερο εκ των οποίων βρήκα το
"Μια υπέροχη μέρα",
χωρίς να σημαίνει αυτό ότι τα υπόλοιπα δεν είναι καλά.
και στο δεύτερο μέρος η συλλογή ποιημάτων "Gitanjali",
που θεωρείται λογοτεχνικός ογκόλιθος.
Το βιβλίο περιλαμβάνει την δημοσίευση ποιημάτων με τίτλο "Gitanjali",
που δημοσίευσε ο ίδιος ο Tagore στο Λονδίνο, το 1912, προ του βραβείου Nobel
και εκτόξευσε την φήμη του.
Ο William Butler Yeats (1865-1939), Nobel Λογοτεχνίας 1923,
έγραψε τον Νοέμβριο του 1912, στον πρόλογο του, στην πρώτη περιορισμένη έκδοση της συλλογής στο Λονδίνο :
"Κουβαλούσα μαζί μου αυτές τις μεταφράσεις πολλές μέρες, τις διάβαζα ξανά και ξανά στο τρένο, στο λεωφορείο, σε εστιατόρια και συχνά τις έβαζα πίσω στην τσέπη μου για να συγκρατηθώ και να μην καταλάβουν οι γύρω μου πόσο με είχαν συγκινήσει"
Το 1913 κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Macmillan.
Σε δύο χρόνια έκανε 20 ανατυπώσεις !!!
Με μια συλλογή ολιγάριθμων και ολιγόστιχων ποιημάτων ο Tagore κέρδισε την διεθνή αναγνώριση και την ανώτατη τιμητική διάκριση της Δύσης για λογοτέχνη !!!
Η αρχική έκδοση του 1910 περιλάμβανε 156/157 ποιήματα,
αλλά στην μεταφρασμένη αγγλική έκδοση του 1912,
έπεσε... κοπτοραπτική και περιλαμβάνει 103 ποιήματα,
που έχουν ισχυρή λατρευτική χροιά και είναι ικανά να κάνουν
εμάς τους αγνωστικιστές να το ξανασκεφτούμε το πράμα...
Η μεταφρασμένη αγγλική έκδοση είναι αυτή που βρήκε
παγκόσμια απήχηση και εκτόξευσε την φήμη του Tagore,
κερδίζοντας και το πρώτο μη Ευρωπαϊκό Nobel Λογοτεχνίας.
Το βιβλίο που διάβασα με τίτλο "Συγκομιδή", χρονολογείται στα τέλη των 60's,
από τον εκδοτικό οίκο "Μπαρμπουνάκης"
Διάβασα ακόμα δύο ακόμα ποιητικές συλλογές
του ιδιαίτερου Rabidranath Tagore,
από τον εκδοτικό οίκο "Μπαρμπουνάκης",
που χρονολογούνται περί τα τέλη των 60's,
σε μετάφραση Γιάννη Οικονομίδη.
Η πρώτη με τίτλο "Συγκομιδή" και
η δεύτερη με τίτλο "Φευγαλέα" ή "ΠΑΛΑΤΑΚΑ",
με πρώτη έκδοση όπως διαβάζω το 1919.
Η έκδοση που βρήκα συμπεριλαμβάνει τις συλλογές
"Οι απόηχοι των αρμονιών", "Μαδάνα",
"Ουρβασί", "Η ψυχή των τοπίων", "Επιστροφή"
και "Ροδόφυλλα στις στάχτες".
Θεωρώ σχεδόν αδύνατο να μην βρει κανείς
κάποια από τα ποιήματα έστω ενδιαφέροντα,
προσωπικά βρήκα ορισμένα εξαίσια,
όπως και το να μην αισθανθεί κάποιες
από τις αμέτρητες αρετές του δημιουργού τους,
προσωπικά ανακαλύπτω συνεχώς νέες διαστάσεις του.
Και μόνο το γεγονός ότι ως αναγνώστης βρίσκεσαι
σε ένα κλίμα εξωτικό, ονειρικό,
ασυνήθιστο για την λογοτεχνία της Δύσης,
καθιστά απολαυστική την εμπειρία.
ΠΑΛΑΤΑΚΑ, 1919.
Η έκδοση που βρήκα είναι του οίκου "Μπαρμπουνάκης", περί τα τέλη των 60's.
Σύγχρονη αυτής και με παρεμφερές εξώφυλλο, του ιδίου εκδοτικού οίκου,
ήταν και η έκδοση της συλλογής "Συγκομιδή", που επίσης διάβασα.
Πριν να περάσουμε στις επόμενες ασιατικές γλώσσες,
αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν τρία βιβλία,
που συμπεριλαμβάνονται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
γραμμένα στην σανσκριτική γλώσσα,
κλασσική γλώσσα της Ινδίας :
η "Μαχαμπαράτα" ή "Μαχαβαράτα",
γιγάντιο ινδικό έπος που υπολογίζεται πως γράφτηκε
μεταξύ του 4ου π.Χ. και 4ου μ.Χ. αιώνα
και αποδίδεται στον Vyasa,
η "Ραμαγιάνα", επίσης ινδικό έπος,
που υπολογίζεται πως γράφτηκε
μεταξύ του 3ου π.Χ. και 3ου μ.Χ. αιώνα
και αποδίδεται στον Valmiki
και η "Σακούνταλα", θεατρικό έργο παρμένο
από τον αρχαίο επικό κύκλο της "Μαχαμπαράτα",
που υπολογίζεται πως γράφτηκε
μεταξύ του 1ου π.Χ. και 4ου μ.Χ. αιώνα
και αποδίδεται στον Kalidasa.Ένας ακόμα ινδικής καταγωγής συγγραφέας,
ο Ahmad Salman Rushdie (1947-), με το έργο του
"Τα παιδιά του μεσονυκτίου", βρίσκεται στη λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών,
το 2002 μάλιστα, ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων,
που με 10 βιβλία ο καθένας, διαμόρφωσαν αυτή την λίστα.
Σε ψηφοφορία της γαλλικής εφημερίδας "Le Monde",
που έγινε την άνοιξη του 1999,
οι 17.000 αναγνώστες της που ψήφισαν
μεταξύ 200 επιλεγμένων έργων
από βιβλιοπώλες και δημοσιογράφους
κατέταξαν το βιβλίο αυτό στην 100η θέση
μεταξύ των 100 βιβλίων του αιώνα.
Ο Ιάπωνας λογοτέχνης Yasunari Kawabata (1899-1972).
Nobel Λογοτεχνίας 1968.
Την ισχυρότερη παρουσία στα ασιατικά Nobel Λογοτεχνίας
έχουν οι Ιάπωνες συγγραφείς,
με τρεις βραβεύσεις, ενώ δύο μόνο εξ αυτών χρησιμοποίησαν
την ιαπωνική γλώσσα στα έργα τους.
Σε προηγούμενη ανάρτηση αναφέρθηκα σε κάποιους
από τους σύγχρονους Ιάπωνες συγγραφείς που διάβασα τελευταία
και ομολογουμένως ουδείς εξ αυτών,
ανδρών και γυναικών, υπήρξε αδιάφορος/η.
Ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που κέρδισε Nobel Λογοτεχνίας
ήταν ο Yasunari Kawabata, το 1968.
Σπουδές αγγλικής και ιαπωνικής φιλολογίας και επιρροές
από την γαλλική λογοτεχνία του μεσοπολέμου.
Θεωρείται πως καταφέρνει να συνδυάσει
την σύγχρονη δυτική λογοτεχνία με στοιχεία της πατρίδας του,
κυρίως της ιαπωνικής λογοτεχνίας του 15ου - 17ου αιώνα.
Στα γραπτά του συνδυάζει με σχεδόν ιδανικό τρόπο
την μυθιστορηματική φόρμα με εκείνην της ποίησης των χαϊκού.
Από τους νομπελίστες συμπατριώτες του είναι σαφώς
αυτός που έχει τις περισσότερες αναφορές
στην ιστορία και τις παραδόσεις της χώρας του.
Είναι ο 13ος Ιάπωνας συγγραφέας, από το 1895,
που τερματίζει την ζωή του αυτοχειριαστικά.
Διάβασα μια συλλογή διηγημάτων του με τίτλο
"Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών", του 1961,
σε μια μετάφραση στα ελληνικά του 1995.
Ο πρόλογος γράφτηκε από τον τρεις φορές υποψήφιο
για Nobel Λογοτεχνίας, Κιμιτάκε Χιραόκα,
γνωστού με το ψευδώνυμο Yukio Mishima (1925-1970),
του οποίου διάβασα ένα βιβλίο με τίτλο "Δίψα για έρωτα"
και είχα την αίσθηση της λογοτεχνικής συγγένειας τους.
Και οι δύο συγγραφείς αυτοκτόνησαν,
η δε τελετουργική αυτοκτονία του Mishima, που προηγήθηκε,
συγκλόνισε τον δάσκαλο και πνευματικό του μέντορα.
Ο Yukio Mishima ήταν ένας από τους πολλούς συγγραφείς
που ανέδειξε ο Kawabata, καθώς, εκτός των άλλων,
υπήρξε και σημαντικός κριτικός λογοτεχνίας.
"Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών"
αποτελείται από την ομότιτλη νουβέλα,
που θεωρείται δυνατό έργο του συγγραφέα
και δύο ακόμη διηγήματα.
Εμφανή σε όλα τα έργα είναι τα στοιχεία της φύσης,
των πουλιών και των λουλουδιών, του έρωτα, της μοναξιάς
και βεβαίως του θανάτου, που καθόριζαν
"ένα παιδί χωρίς σπίτι και οικογένεια",
όπως χαρακτήριζε τον εαυτό του ο ίδιος ο Kawabata.
Βαρέα αναγνώσματα, σπάνιας θεματολογίας και αισθητικής, εσωστρεφή, με ιδιαίτερο λυρισμό και πικρή γεύση...
Το επόμενο βιβλίο του που διάβασα είναι και το τελευταίο μεγάλο έργο του, όπως υποστηρίζουν οι ιθύνοντες, ενώ έχει κυκλοφορήσει αρκετά χρόνια πριν τον θάνατο του συγγραφέα, περί το 1964-1965,
με τίτλο "Ομορφιά και Θλίψη".
Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο,
ο τίτλος του βιβλίου
είναι πάντοτε παρών στο έργο του Kawabata,
που ειδικά στο μυθιστόρημα αυτό,
αποτελεί μια αριστουργηματική σπουδή πάνω
στα θέματα του πληγωμένου έρωτα και της ζήλιας,
της ανθρώπινης φύσης και του θανάτου.
Ενδιαφέρουσες βρήκα τις αναφορές
στην ιαπωνική ιστορία και παραδόσεις,
καθώς και σε ζητήματα
που αφορούν τις τέχνες και τον πολιτισμό.
Το επόμενο βιβλίο του Υ. Kawabata που διάβασα
είναι "Η χώρα του χιονιού",
σε μετάφραση του Γιώργου Λεωτσάκου
από την γαλλική έκδοση του 1960,
στον πρόλογο της οποίας μάλιστα ο Armel Guerne
τοποθετεί τον ποιητικό υπότιτλο :
Μυθιστόρημα της Λευκότητας.
Καταγράφεται και αυτό ένα από τα δυνατά βιβλία
που συνέβαλλαν στην διεθνή αναγνώριση του συγγραφέα,
έργο που και ο ίδιος ο Kawabata, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά
σε σημείωμα του ο Γ. Λεωτσάκος, θεωρούσε ως καλύτερο του.
Η πρώτη μορφή του δημοσιεύτηκε το 1937,
ακολούθησε η δεύτερη μορφή το 1940
και η οριστική μορφή το 1947.
Πρόκειται περί σύνθετου έργου με έντονο λυρισμό,
ποίημα σε πεζό λόγο, σύνηθες για τον Kawabata.
Η απόπειρα των ηρώων να αποδράσουν από τον εαυτό τους, αναζητώντας, επιδιώκοντας τα άπιαστα ιδανικά της αγνότητας,
της ομορφιάς και της αρμονίας, το πάθος για καθαρότητα,
ο έρωτας και ο θάνατος,
μέσα από τον ιαπωνικό τρόπο ζωής,
την φιλοσοφία και τις παραδόσεις των Ιαπώνων,
μέσα στην υπέροχη φύση της Ιαπωνίας.
Νόημα και υπονοούμενο
εμπλέκονται σε μια σπάνια μουσική των αισθήσεων,
όπου το ουσιώδες είναι εκείνο
για το οποίο ποτέ δεν γίνεται λόγος.
Μυημένος πια στον κόσμο του Kawabata διάβασα
το "Κιότο", του 1962,
βέβαιος για τις απολαύσεις του.
Αυτό το γλυκό, υπέροχο παραμύθι, προφανώς,
δεν μιλάει μόνο για την Ιαπωνία που χάθηκε,
αλλά για κάθε παραδοσιακό κόσμο που χάνεται...
Οι κριτικές αναφέρουν πως το έργο αυτό
προμηνύει την αυτοκτονία του συγγραφέα,
σε ηλικία μεγάλη, 73 έτη.
Ακόμα και έτσι να είναι, τουλάχιστον είχε τα @@ να το κάνει, υπερασπιζόμενος κάτι που θεωρούσε σοβαρό.
Του βγάζω το καπέλο (δυτικώς)
και υποκλίνομαι βαθύτατα στην χάρη του (ιαπωνικώς).
Ένας αδαής, προ ετών, μέμφθηκε την προσπάθεια μου
να διερευνήσω έργα συγγραφέων εκτός του κραταιού δυτικού, κυρίως αγγλοσαξωνικού κατεστημένου.
Τον θυμήθηκα πάλι και πάλι λυπάμαι γι αυτόν...
Προμηθεύτηκα εσχάτως τις
"Ιστορίες της παλάμης",
λογοτεχνικό είδος του οποίου ο Kawabata
θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος.
Είναι σύντομα λυρικά πεζά, κείμενα-μινιατούρες,
από μια μέχρι πέντε σελίδες,
μικρές αστραπές ποιητικής πρόζας,
σαν πινελιές στο χαρτί,
προορισμένα να χωρούν σε μια παλάμη.
Έγραψε συνολικά 146, το βιβλίο αυτό
περιέχει μια ευρεία επιλογή, 52 από αυτές.
Άρχισαν να εμφανίζονται από πολύ νωρίς,
στις αρχές των 20's και θα συνεχίσουν πιο αραιά
μέχρι το τέλος της ζωής του.
Κατέχουν ξεχωριστή θέση στο έργο του
και θεωρούνται από πολλούς κριτικούς
κλειδί για την κατανόηση του.
Ο ίδιος λέει :
"Οι πιο πολλοί λογοτέχνες
γράφουν ποίηση στα νιάτα τους.
Εγώ αντ' αυτού έκανα αυτά τα σκίτσα."
Σ' αυτές τις μικρές ιστορίες υπάρχουν
τα χαρακτηριστικά του ύφους, της πλοκής
και των περιγραφών του.
Συναντάμε εδώ τη λακωνικότητα και την σβελτάδα
του χαρακτηρισμού καταστάσεων και συναισθημάτων.
Την ανατριχιαστική απόσταση του ερωτισμού,
την δυσπιστία στον έρωτα
και την τελική του άρνηση.
Την μοναχικότητα και την αίσθηση του κενού,
αυτή που ο ίδιος λέει
πως έχει την καταγωγή της στον βουδισμό.
Συναντάμε ακόμα την χαλαρή φόρμα,
αυτό που κάνει τις ιστορίες αυτές
το αντίστοιχο της ποίησης χαϊκού
ή μάλλον της ποίησης ρένγκα,
μιας μορφής συνειρμικής αλληλουχίας στίχων.
Τα επεισόδια διαδέχονται το ένα το άλλο,
χωρίς ξεκάθαρη αρχή, μέση και τέλος.
Ο μεταφραστής επισημαίνει στο επίμετρό του
πως ο ελλειπτικός χαρακτήρας των ιστοριών αυτών
δίνει στον Δυτικό αναγνώστη
την εντύπωση του μοντέρνου,
στην Ιαπωνία όμως
"είναι το ίδιο το υφάδι της παράδοσης
η αφηρημένη σύνδεση των πραγμάτων,
η εσωτερική τους ενότητα,
η εξωτερική τους ψυχρότητα,
καθρέφτης ενός μεγάλου ζητούμενου
ομορφιάς και γαλήνης".
Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι ο Kawabata
είναι ο μοναδικός σύγχρονος Ιάπωνας συγγραφέας,
μετά την Μουρασάκι Σικίμπου που αναφέρθηκε ήδη,
του οποίου βιβλίο, συμπεριλαμβάνεται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Πρόκειται για το "Ο ήχος του βουνού", του 1954,
το οποίο δυστυχώς δεν έχω εντοπίσει στα ελληνικά
και θεωρείται το καλύτερο μεταπολεμικό έργο του,
με την μεγαλύτερη επίδραση στη Δύση.
Γράφτηκε και δημοσιεύθηκε σε συνέχειες
από το 1949 ως το 1954, χρονιά που έγινε και ταινία.
Δεύτερος Ιάπωνας με Nobel Λογοτεχνίας, το 1994,
ο Kenzaburo Oe.
Είναι ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες της χώρας του,
με τεράστια αναγνώριση διεθνώς.
Σπούδασε γαλλική λογοτεχνία και το έργο του έχει επιρροές
εκτός από την γαλλική και από την αμερικάνικη λογοτεχνία.
Ο Ιάπωνας λογοτέχνης Kenzaburo Oe (1935-). Nobel Λογοτεχνίας 1994.
Η έκδοση που διάβασα ήταν του 1994.
Διάβασα μια παλαιά έκδοση του βιβλίου του με τίτλο
"Μια προσωπική υπόθεση", του 1964.
Θεωρείται ένα από τα κορυφαία του μυθιστορήματα,
που σχετίζεται με την πραγματική ιστορία του πρώτου του παιδιού,
που γεννήθηκε με υδροκεφαλισμό.
Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες ώστε να χαθεί η μαγεία,
διότι το βιβλίο αυτό είναι πολύ δυνατό
και το διαβάζεις σαν να γράφτηκε σήμερα.
Το συστήνω ανεπιφύλακτα.
Συμφωνώ απόλυτα με τις κριτικές που αναφέρουν
πως ο κεντρικός ήρωας του, είναι μεταξύ
των σημαντικότερων της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Είναι αξιοθαύμαστο το πως ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας, καταφέρνει να εξισορροπήσει, ένα τόσο έντονα τραγικό στοιχείο
με μια, όσο το δυνατόν, αισιόδοξη στάση ζωής,
που κατορθώνει να στέκεται στο ύψος των περιστάσεων.
Kazuo Ishiguro (1954-). Nobel Λογοτεχνίας 2017.
Τρίτος και πιο πρόσφατος, Nobel Λογοτεχνίας 2017,
ο Kazuo Ishiguro (γεν. 1954),
ο οποίος έφυγε μόλις πέντε ετών από την Ιαπωνία,
την επισκέφθηκε πάλι 30 χρόνια αργότερα
και θεωρείται αγγλόφωνος συγγραφέας.
Μόνιμος υποψήφιος των βραβείων Booker,
το κέρδισε μάλιστα το 1989,
που απονέμεται στο καλύτερο μυθιστόρημα γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, από αγγλόφωνο συγγραφέα.
"Τα απομεινάρια μιας μέρας", που διάβασα πρόσφατα, είναι ένα μάλλον "αγγλικό" βιβλίο,
καθώς ο κεντρικός ήρωας είναι ένας Άγγλος butler,
με αρκούντως Βρετανικό φλέγμα.
(Γίνεται σχετική αναφορά και στα βιβλία της λέσχης).
Το βιβλίο έγινε και επιτυχημένη ταινία, το 1993,
με αξιόλογους συντελεστές και διακρίσεις.
Παρά το ότι ο Ishiguro δεν διέρρηξε ποτέ
τις σχέσεις του με την χώρα του, απ' ότι υποστηρίζει,
έχει ελάχιστη εξοικείωση με την Ιαπωνική γραφή
και τα έργα του παρουσιάζουν ελάχιστη ομοιότητα
με την Ιαπωνική φαντασία.
Το επιβεβαιώνω συγκρίνοντας και το βιβλίο του
με τίτλο "Μη μ' αφήσεις ποτέ",
που είχα διαβάσει πριν βραβευθεί με Nobel βεβαίως,
με άλλων σύγχρονων Ιαπώνων συγγραφέων,
που διάβασα πρόσφατα.
Διάβασα επίσης τα δύο του πρώτα μυθιστορήματα,
του 1982, με τίτλο "Χλωμή θέα των λόφων"
και το επόμενο, του 1986, με τίτλο
"Ένας καλλιτέχνης του ρευστού κόσμου",
στα οποία η σχέση του με την Ιαπωνία είναι εμφανής.
Ουδείς πάντως μπορεί να υποστηρίξει
ότι δεν διαθέτει ξεχωριστό στυλ, όπως άλλωστε
οι περισσότεροι νομπελίστες λογοτέχνες.
Θα τον κατατάξουμε λοιπόν στους αγγλόφωνους συγγραφείς και εκεί θα τον εξετάσουμε εκτενέστερα.
Αναφέρθηκε παραπάνω το παλαιότερο από τα βιβλία
που γράφτηκε στα ιαπωνικά, γύρω στο 1000 μ.Χ.,
"Η ιστορία του Γκέντζι",
αποδίδεται στην Μουρασάκι Σικίμπου
και βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών, μόλις δύο έργα δηλαδή συνολικά.
Ένας εκ των σημαντικότερων και δημοφιλέστερων
σύγχρονων Ιαπώνων συγγραφέων
ο Junichiro Tanizaki (1886-1965),
σύγχρονων Ιαπώνων συγγραφέων
ο Junichiro Tanizaki (1886-1965),
υποψήφιος για το Nobel Λογοτεχνίας, το 1964,
αφιερώνει όλες του τις προσπάθειες,
από το 1935 ως το 1941, προκειμένου να μεταφράσει
σε μοντέρνα ιαπωνική διάλεκτο, τον "Μύθο του Γκέντζι".
Διάβασα δύο εκ των παλαιοτέρων διηγημάτων του
τα "Ο Τρόμος", του 1913 και "Το τατουάζ", του 1910,
τα οποία βρήκα ενδιαφέροντα.
Μετά το 1923, εγκαταλείπει την επιφανειακή δυτική επιρροή, συνεπαρμένος από την παλιά ιαπωνική κουλτούρα,
στοιχείο που οι κριτικοί ομόφωνα αναγνωρίζουν
πως τον μετέβαλε σε μεγάλο καλλιτέχνη.
Το ένθετο που βρήκα με τα δύο διηγήματα του Junichiro Tanizaki.
Θα ήταν σοβαρή παράλειψη να μην αναφερθούμε
στην ειδική περίπτωση του Ιάπωνα συγγραφέα
Haruki Murakami (1949-) και αποτελεί
συχνή υποψηφιότητα για το Nobel Λογοτεχνίας,
αλλά προς το παρόν δεν το έχει κερδίσει.
Υπάρχουν αναφορές για αυτόν και το έργο του
στην σχετική ανάρτηση της λέσχης ανάγνωσης.
Δυνατή βρήκα επίσης την Υοκο Ogawa (1962-),
που διάβασα αρκετές δουλειές της.
Εκτός των εξαιρετικών λογοτεχνικών αρετών της,
ασχολείται και με την αισθητική των αριθμών !!
Άπαιχτο το μωρό !!
Ο Κινέζος λογοτέχνης, ζωγράφος κλπ Gao Xingjian (1940-).
Nobel Λογοτεχνίας 2000.
Μόλις τα τελευταία χρόνια απονεμήθηκαν
δύο Nobel Λογοτεχνίας σε Κινέζους συγγραφείς,
που είχαν προβλήματα με την λογοκρισία,
κάτι που εννοείται πως σχολιάστηκε πολιτικά,
λόγω της παγκόσμιας επιρροής της Κίνας.
Σημειωτέον ότι η κινέζικη γλώσσα είναι
η πρώτη παγκοσμίως που ομιλείται ως μητρική,
την μιλάει δηλαδή περίπου το 1/5 του κόσμου,
λόγω βεβαίως του μεγάλου πληθυσμού της Κίνας,
δηλαδή είναι η γλώσσα που μιλιέται περισσότερο !!
Το πρώτο Nobel Λογοτεχνίας, το 2000,
απονεμήθηκε στον Gao Xingjian,
γνωστός και για το θεατρικό του έργο,
απαγορευμένο στην Κίνα.
Θεωρείται επίσης αξιόλογος μεταφραστής, κριτικός,
θεατρικός σκηνοθέτης και ζωγράφος.
Μάλλον πιο αγαπητός στην Δύση απ' ότι στην χώρα του.
Έχει γράψει και στην γαλλική γλώσσα,
καθώς ζει εκεί, αυτοεξόριστος, από το 1987,
μετά από ταλαιπωρίες και διώξεις στην πατρίδα του,
αλλά, όπως λέει ο ίδιος, προτιμάει να γράφει
στα κινέζικα για να μην ψάχνει λεξικά !
Ο Gao Xingjian μπροστά από εικαστικό του έργο.
Έριξα μια ματιά στους πίνακες του και τους βρήκα ενδιαφέροντες
"Το βουνό της ψυχής", έργο του 1989, θεωρείται το γνωστότερο του συγγραφέα.
Κορυφαίο βιβλίο του Gao Xingjian θεωρείται
"Το βουνό της ψυχής", του 1989.
Συνδυάζει διαφορετικά λογοτεχνικά είδη
και αφηγηματικές φωνές.
Πρόκειται περί μυθιστορήματος-απομνημονευμάτων.
Ειδική μνεία έγινε γι' αυτό
από την επιτροπή της βράβευσης των Nobel ως
"μια από τις ξεχωριστές και ιδιόμορφες λογοτεχνικές δημιουργίες που φαίνεται ακατόρθωτο να συγκριθούν
με οτιδήποτε άλλο εκτός από τον εαυτό τους".
Το βιβλίο γεννήθηκε από το δεκάμηνο
οδοιπορικό του συγγραφέα στην επαρχία Σετσουάν
και τις πηγές του ποταμού Γιανγκ-Τσε, το 1986,
κατόπιν λάθος διάγνωσης καρκίνου των πνευμόνων και απαγόρευσης των έργων του στην Κίνα.
Όταν το διαβάσω θα τοποθετηθώ εκτενέστερα.
Βρήκα το βιβλίο του με τίτλο
"Το βιβλίο ενός άντρα μόνου",
που κυκλοφόρησε το 1999 στην Γαλλία,
δηλαδή λίγο πριν το Nobel του
και αφορά την περίοδο 1966-1998.
Όπως τα περισσότερα έργα του, στην γραφή του
το δεύτερο και το τρίτο πρόσωπο εναλλάσσονται
χωρίς αυτό να σημαίνει δυσλειτουργική ανάγνωση.
Αντιθέτως, θα έλεγα ότι χειρίζεται δεξιοτεχνικά τον λόγο
και δεν πρόκειται περί μιας ακόμα υφολογικής ακροβασίας.
Και μόνο για να λάβει κανείς μαθήματα ουσιαστικού συγγραφικού στυλ, έκφρασης και ποιότητας αξίζει να μελετήσει βαθέως
Και μόνο για να λάβει κανείς μαθήματα ουσιαστικού συγγραφικού στυλ, έκφρασης και ποιότητας αξίζει να μελετήσει βαθέως
τον τρόπο που γράφει ο Xingjian.
Στο βιβλίο περιγράφονται οι ιστορικές συνθήκες που
κατέστησαν τον συγγραφέα απόμακρο και υποψιασμένο,
απαριθμούνται όσα ονειρεύτηκε και στερήθηκε
και εξηγείται η οπτική του για την κοινωνία
και τον ρόλο του ατόμου μέσα σ' αυτήν.
Οι άκρως ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του Κινέζου συγγραφέα
Στο βιβλίο περιγράφονται οι ιστορικές συνθήκες που
κατέστησαν τον συγγραφέα απόμακρο και υποψιασμένο,
απαριθμούνται όσα ονειρεύτηκε και στερήθηκε
και εξηγείται η οπτική του για την κοινωνία
και τον ρόλο του ατόμου μέσα σ' αυτήν.
Οι άκρως ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του Κινέζου συγγραφέα
σε μια σειρά από θέματα όπως
η πολιτική, η ιστορία και η ιστορική συγκυρία,
ο ηγέτης και ο πολίτης,
ο καλλιτέχνης-δημιουργός, το έργο του και
η αισθητική αναζήτηση, η ομορφιά που προκύπτει
ακόμα και από την ασχήμια,
η ψυχοθεραπευτική διάσταση των τεχνών,
στην λογοτεχνία, το θέατρο, τη μουσική και το χορό,
τη ζωγραφική, την φωτογραφία, τον κινηματογράφο,
αλλά και το προσωπικό, αυτοβιογραφικό στοιχείο
που διερευνά το υπαρξιακό ζήτημα, το νόημα της ζωής,
την γυναίκα στη ζωή του άντρα, την μοναξιά,
την υποκρισία, τον χρόνο κλπ
καθιστούν το βιβλίο αναντικατάστατο.
Οι δε αναφορές στην Κίνα, πέραν της συγκλονιστικής πολιτικοκοινωνικής μαρτυρίας, συνιστούν μια καλή γνωριμία
η πολιτική, η ιστορία και η ιστορική συγκυρία,
ο ηγέτης και ο πολίτης,
ο καλλιτέχνης-δημιουργός, το έργο του και
η αισθητική αναζήτηση, η ομορφιά που προκύπτει
ακόμα και από την ασχήμια,
η ψυχοθεραπευτική διάσταση των τεχνών,
στην λογοτεχνία, το θέατρο, τη μουσική και το χορό,
τη ζωγραφική, την φωτογραφία, τον κινηματογράφο,
αλλά και το προσωπικό, αυτοβιογραφικό στοιχείο
που διερευνά το υπαρξιακό ζήτημα, το νόημα της ζωής,
την γυναίκα στη ζωή του άντρα, την μοναξιά,
την υποκρισία, τον χρόνο κλπ
καθιστούν το βιβλίο αναντικατάστατο.
Οι δε αναφορές στην Κίνα, πέραν της συγκλονιστικής πολιτικοκοινωνικής μαρτυρίας, συνιστούν μια καλή γνωριμία
με το σπάνιο γεωγραφικό, θρησκευτικό, πνευματικό, πολιτιστικό κ.α. υλικό της χώρας, τα ήθη και τα έθιμά της,
τις δοξασίες, αλλά και τις γαστριμαργικές ιδιαιτερότητες της.
Μου άρεσε πολύ το βιβλίο
και θα ψάξω περισσότερο το έργο του.
Ο Κινέζος συγγραφέας Guan Moye, με το ψευδώνυμο Mo Yan (1955-).
Nobel Λογοτεχνίας 2012.
Το δεύτερο Nobel Λογοτεχνίας στην κινέζικη γλώσσα, το 2012, απονεμήθηκε στον Κινέζο Guan Moye
γνωστό με το ψευδώνυμο Mo Yan,
που σημαίνει "μη μιλάς".
Θεωρείται από τους σπουδαιότερους της χώρας του,
παρά το ότι ότι έχει δεχθεί και σκληρή κριτική.
Διάβασα το βιβλίο του
"Οι μπαλάντες του σκόρδου"
με πρώτη έκδοση το 1988, το οποίο θεωρείται μεταξύ
των σπουδαιότερων μυθιστορημάτων στην σύγχρονη λογοτεχνία.
Ο σπουδαίος συγγραφέας κινούμενος μεταξύ λυρισμού και σκληρού ρεαλισμού μας περιγράφει πειστικά την σύγχρονη αγροτική ζωή στην χώρα του, αιχμηρά και κατατοπιστικά.
Με λογοτεχνική αρτιότητα αναμειγνύει μοναδικά την φύση και τον έρωτα με την κοινωνία και την πολιτική.
Η αισθητική και τα συναισθήματα συντίθενται με την αμείλικτη πραγματικότητα της κοινωνίας και της πολιτικής.
Ο πνευματώδης κοινωνικός σχολιασμός και η πολιτική κριτική των κακώς κειμένων στην Κίνα, καταφέρνουν να απαγορεύσουν το βιβλίο του αυτό, όπως και άλλα έργα του και να τον θέσουν σε δυσμένεια.
Δεν συγκρίνεται τυχαία από τους κριτικούς
με τον Σολζενίτσιν στην Ρωσία...
"...πότε θα δουν οι άνθρωποι
τον γαλανό ουρανό της δικαιοσύνης ?"
τραγουδάει ο τυφλός πλανόδιος βάρδος Τζανκ Κού
σε μια από τις μπαλάντες του σκόρδου
με συνοδεία τον ήχο από το δίχορδο εχρού του...
Είναι συγκινητικό βιβλίο και παρά το ότι η ελληνική μετάφραση
έχει γίνει από τα αγγλικά, δηλαδή τρίτο χέρι σαν να λέμε,
η δύναμη του έργου παραμένει ισχυρή...
Το συστήνω ανεπιφύλακτα !
Επόμενο βιβλίο του που εντόπισα και διάβασα,
μάλλον τελευταίο σε ελληνική μετάφραση,
είναι η νουβέλα με τίτλο "Αλλαγή", που κυκλοφόρησε στη σειρά
"Τι ήταν ο κομμουνισμός ?",
που επιμελείται ο Tarik Ali και εκδόθηκε το 2010,
από τις εκδόσεις Seagull Books.
Παρατίθεται το ενδιαφέρον σκεπτικό της σειράς,
σχετικά με την μαρξιστική ιδεολογία,
τι πήγε στραβά με την εφαρμογή της στην πράξη
και κατά πόσον είναι θεμιτό να έχει άλλες ευκαιρίες
λαμβανομένου υπόψη ότι ο καπιταλισμός,
ο οποίος υφίσταται πάνω από μισή χιλιετία,
έχει αποτύχει επανειλημμένα.
Η μία κατάρρευση θεωρείται οριστική και η άλλη περιστασιακή ??
Οι οπαδοί του Μαρξ θα ήταν προτιμότερο να είχαν παραμείνει αδρανείς ονειροπόλοι και να είχαν κρατηθεί μακριά από την πολιτική δράση ??
Ο Mo Yan εξατομικεύει τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές στη χώρα του, που βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς μεταβολής, με μια οπτική από κάτω προς τα πάνω, περιγράφοντας τις επιπτώσεις συνταρακτικών γεγονότων στον μέσο πολίτη, μέσω μιας αυτοβιογραφίας του, που λειτουργεί κατατοπιστικά ώστε να γνωρίσουμε τον ίδιο και την Κίνα,
κατά τις τελευταίες, συνταρακτικές για την χώρα, δεκαετίες.
που επιμελείται ο Tarik Ali και εκδόθηκε το 2010,
από τις εκδόσεις Seagull Books.
Παρατίθεται το ενδιαφέρον σκεπτικό της σειράς,
σχετικά με την μαρξιστική ιδεολογία,
τι πήγε στραβά με την εφαρμογή της στην πράξη
και κατά πόσον είναι θεμιτό να έχει άλλες ευκαιρίες
λαμβανομένου υπόψη ότι ο καπιταλισμός,
ο οποίος υφίσταται πάνω από μισή χιλιετία,
έχει αποτύχει επανειλημμένα.
Η μία κατάρρευση θεωρείται οριστική και η άλλη περιστασιακή ??
Οι οπαδοί του Μαρξ θα ήταν προτιμότερο να είχαν παραμείνει αδρανείς ονειροπόλοι και να είχαν κρατηθεί μακριά από την πολιτική δράση ??
Ο Mo Yan εξατομικεύει τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές στη χώρα του, που βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς μεταβολής, με μια οπτική από κάτω προς τα πάνω, περιγράφοντας τις επιπτώσεις συνταρακτικών γεγονότων στον μέσο πολίτη, μέσω μιας αυτοβιογραφίας του, που λειτουργεί κατατοπιστικά ώστε να γνωρίσουμε τον ίδιο και την Κίνα,
κατά τις τελευταίες, συνταρακτικές για την χώρα, δεκαετίες.
"Α Madman's Diary", 1918.
Μοναδικό στην κινέζικη γλώσσα, μεταξύ
των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών
είναι "Το ημερολόγιο ενός τρελού", του 1918,
του Zhou Shuren ή Chou Shu-jen,
που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Lu Hun.
Ο Τούρκος συγγραφέας Orhan Pamuk (1952). Nobel Λογοτεχνίας 2006.
Το 2002, ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων που επέλεξαν από 10 βιβλία
ώστε να δημιουργηθεί η λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Ένα πρόσφατο σχετικά ασιατικό Nobel Λογοτεχνίας,
έχει λάβει ο Τούρκος Orhan Pamuk, το 2006,
ο οποίος γράφει στη γλώσσα του, την τουρκική.
Εξαιρετικά δημοφιλής στη χώρα του, κερδίζει ένα συνεχώς αυξανόμενο αναγνωστικό κοινό παγκοσμίως.
Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη και συχνά προκλητικός στις δηλώσεις του έναντι του καθεστώτος,
θεωρείται μάλλον Ευρωπαίος παρά Ασιάτης.
Διάβασα τελευταία το "Η γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά",
με πρώτη έκδοση το 2016.
Στο οπισθόφυλλο αναφέρεται :
"Ο Παμούκ είναι ένας μοναδικός συγγραφέας,
που τα καλύτερα μυθιστορήματα του
τα έγραψε μετά το Νόμπελ"
Independent
Πρόκειται περί ενός ιδεαλιστικού παραμυθιού,
με τρυφερή, ευγενική γραφή,
που διαβάζεται μονοκοπανιά και τοποθετείται θετικά
στην σύνδεση των μύθων με την πραγματική ζωή.
Σύντομα ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως είναι
ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, μέσα από μια σειρά δίπολα
όπως η πατροκτονία και η παιδοκτονία,
η σχέση πατέρα και γιού
με επεκτάσεις στην σχέση κράτους/εξουσίας και πολίτη,
η παράδοση και ο μοντερνισμός,
η Ανατολή και η Δύση,
η συγγραφή και ο συγγραφέας
με προέκταση την ουσία και την απόδοση της,
η σχέση του παρελθόντος/παρόντος με το μέλλον κ.α.
Κάποια από αυτά τα ζητήματα φαίνεται πως
απασχολούν μόνιμα τον συγγραφέα στο έργο του,
κυρίως σε ότι αφορά την ταυτότητα της χώρας του
και γενικότερα της Ανατολής σε σχέση με τον κόσμο (όλον).
Μου έχει κινήσει το ενδιαφέρον οπότε
θα τον διερευνήσω περαιτέρω και θα επανέλθω.
Η Παλαιά Διαθήκη ή το βιβλίο του Ιώβ, αγνώστου/ων συγγραφέα/ων,
που χρονολογείται μεταξύ του 6ου και 4ου π.Χ. αιώνα,
είναι το μοναδικό βιβλίο γραμμένο στην Εβραϊκή γλώσσα,
που συγκαταλέγεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Γεωγραφικά, το Ισραήλ ανήκει στην Ασία,
αλλά Εβραϊκής καταγωγής λογοτέχνες
έχουν βραβευθεί με Nobel Λογοτεχνίας,
γράφοντας κατά κανόνα στις γλώσσες των χωρών που έζησαν,
όπως έχουμε ξαναπεί.
Όπου εντοπίζω την καταγωγή των βραβευμένων συγγραφέων,
το αναφέρω.
Ο Shmuel Yosef Agnon,
που έχουμε ήδη μνημονεύσει παραπάνω,
μοιράστηκε το Nobel Λογοτεχνίας του 1966,
με την Γερμανίδα Nelly Sachs (1891-1970).
Είναι το μοναδικό βραβείο, έστω και μισό,
που μπορούμε να καταγράψουμε καθαρά
για την εβραϊκή γλώσσα και για το Ισραήλ.
Θεωρείται ανανεωτής της εβραϊκής γλώσσας
και είναι ο μοναδικός νομπελίστας που έγραφε στα εβραϊκά
στο σύνολο του έργου του.
O Ισραηλινός λογοτέχνης Shmuel Yosef Agnon (1888-1970).
Nobel Λογοτεχνίας 1966.
Το βραβείο μοιράστηκε με την Γερμανίδα λογοτέχνιδα
Nelly Sachs (1891-1970),
καθώς το έργο τους θεωρήθηκε συγγενές και αλληλοσυμπληρωματικό.
Παρά τον μεγάλο αριθμό των βραβευμένων λογοτεχνών με Εβραϊκή καταγωγή, η συντριπτική πλειοψηφία δεν γράφει στα εβραϊκά.
Βεβαίως υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν
την γλώσσα που έμαθαν στο μέρος που ζούσαν,
όπως τα γίντις, η γλώσσα των ασκενάζι Εβραίων
της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Ο Isaac Bashevis Singer που γεννήθηκε στην Πολωνία είναι η μοναδική περίπτωση που κέρδισε Nobel Λογοτεχνίας, το 1978, γράφοντας στα γίντις,
όλα τα μυθιστορήματα και διηγήματα του.
Κάπου διάβασα πως ο πατέρας του ήταν ραβίνος
Τον καταγράφουν ως Αμερικάνο νομπελίστα,
αλλά όσο είναι Αμερικανοεβραίος,
άλλο τόσο είναι και Πολωνοεβραίος,
αφού έζησε στην Πολωνία τα νεανικά του χρόνια,
ως το 1935 που μετανάστευσε στην Αμερική.
Αυτό είναι από μόνο του σπάνιο, μοναδικό.Επίσης, ο κόσμος των έργων του,
είναι εκείνος των Εβραίων που μιλούν γίντις,
είτε στην Ευρώπη, είτε στην Αμερική.
Αναφέρεται πως έχει γράψει και στην Αγγλική γλώσσα
και μάλιστα έχει βραβευθεί πολλάκις στις Η.Π.Α.
Θεωρώ πιο τίμιο να καταγραφεί ως Εβραϊκό βραβείο,
αλλά για το τυπικό του θέματος θα τον ξαναδούμε
και στις βραβεύσεις της αγγλικής γλώσσας,
όπως θα μνημονευτεί και στις σλαβικές γλώσσες.
O Εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας Isaac Bashevis Singer (1902-1991).
Nobel Λογοτεχνίας 1978.
Θα τον δούμε και στις αγγλόφωνες απονομές.
Το βιβλίο που βρήκα ήταν η πρώτη ελληνική έκδοση, του 2003.
ως πρώτη επιλογή διάλεξα ένα με διθυραμβικές κριτικές,
γραμμένο το 1962, με τίτλο "Ο σκλάβος".
Το βιβλίο αυτό μας κατατοπίζει για τις βασικές αρχές
της ιουδαϊκής πίστης, μέσα από μια ιστορία αγάπης
μεταξύ ενός Εβραίου και μιας εθνικής (Πολωνέζας),
τον 17ο αιώνα, όπου ισχυρές διώξεις
κατά των Εβραίων λάμβαναν χώρα στην Ευρώπη
και ειδικά στα μέρη που μεγάλωσε ο συγγραφέας.
Η σχέση του αλλά και οι γνώσεις του για το θέμα
είναι προφανείς και σε πολλές περιπτώσεις
δεν χαρίζεται στους Εβραίους.
Διαβάζεται εύκολα και μας θυμίζει
ένα από τα πολλά Εβραϊκά παραμύθια
που μας έχουν πουλήσει,
δυστυχώς μέσα σε φρικτές ιστορικές αλήθειες...
Είναι το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα που τοποθετείται στην Αμερική
και έχει επίσης αποσπάσει πολύ καλές κριτικές.
Θα είναι η επόμενη επιλογή μου.
Πριν να αφήσουμε την ασιατική ήπειρο,
αξίζει μια αναφορά σε δύο βιβλία,
με τεράστια παγκόσμια αναγνωσιμότητα,
γραμμένα στην περσική γλώσσα,
που συγκαταλέγονται στα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών :
το "Bostan", του 1257 μ.Χ., του Saadi Shirazi και
το "Mansavi", του 1258-1273 μ.Χ., του Jalal-Al-Din Rumi.
"Mansami", του 1258-1273 μ.Χ., του Jalal-Al-Din-Rumi.
Το βιβλίο της εικόνας χρονολογείται από το 1490 μ.Χ.
ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΑ NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Μόλις τέσσερα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας
έχουν απονεμηθεί σε Αφρικανούς λογοτέχνες
εκ των οποίων τα τρία είναι στην αγγλική γλώσσα.
ώστε να δημιουργηθεί η λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Η ανάρτηση θα παραμείνει ανοιχτή
για προσθήκες στοιχείων και σχολίων.
Διαβάζεται εύκολα και μας θυμίζει
ένα από τα πολλά Εβραϊκά παραμύθια
που μας έχουν πουλήσει,
δυστυχώς μέσα σε φρικτές ιστορικές αλήθειες...
και έχει επίσης αποσπάσει πολύ καλές κριτικές.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του Εβραϊκής,
Σεφαραδίτικης καταγωγής συγγραφέα Elias Canetti,
που κέρδισε το Nobel Λογοτεχνίας το 1981.
Γεννήθηκε στην Βουλγαρία, έγραψε στη Γερμανική γλώσσα και συχνά καταγράφεται στις Αγγλικές βραβεύσεις !!
Ο Εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας Elias Canetti (1905-1994).
Nobel Λογοτεχνίας 1981.
Έγραψε στην γερμανική γλώσσα, οπότε εκεί είναι η πιο σωστή κατάταξη του.
Ο Elias Canetti στον πυρήνα της αφήγησης
του υπέροχου βιβλίου του "Οι φωνές του Μαρρακές",
αναφέρεται εκτενώς στην Μέλλα,
την μεγαλύτερη εβραϊκή συνοικία στο Μαρόκο
μέχρι την ανεξαρτησία της χώρας, περίπου 16.000 Εβραίων.
Από την πρώτη του επίσκεψη στην περιοχή συγκλονίζεται
και υπαινίσσεται ένα είδος επιστροφής στις εβραϊκές του ρίζες.
Αν περιμένει κανείς κάποιες μονόπλευρες τοποθετήσεις
στις αφηγήσεις του θα απογοητευθεί.
Συνιστώ το βιβλίο σε όλους χωρίς δεύτερη σκέψη.
Κατά το ήμισυ Εβραϊκής καταγωγής, από μητέρα,
ήταν και ο Paul von Heyse,
που κέρδισε το Nobel Λογοτεχνίας το 1910.
Θα τους δούμε στα ευρωπαϊκά βραβεία,
στις απονομές της γερμανικής γλώσσας.
Από τις γυναικείες βραβεύσεις παραπάνω,
είδαμε τρεις νομπελίστριες με Εβραϊκές ρίζες.
Την Αμερικανίδα Louise Elisabeth Gluck (1943-),
που έγραψε στην αγγλική γλώσσα,
την Αυστριακή Elfriede Jelinek (1946-),
που ο πατέρας της ήταν Εβραίος Τσέχικης καταγωγής,
η οποία έγραψε στην γερμανική γλώσσα και
την Νοτιοαφρικανή Nadine Gordimer (1923-2014),
κόρη Εβραίων μεταναστών από την Ρωσία,
η οποία επίσης έγραψε στην αγγλική γλώσσα.
Ρωσοεβραϊκής καταγωγής ήταν και ο νομπελίστας,
του 1958, Boris Pasternac (1890-1960),
μάλλον από την μητέρα του το εβραϊκό στοιχείο.
Επίσης ο Ρώσος νομπελίστας, του 1987,
Joseph Brodsky (1940-1996),
καταγόταν από την πλευρά του πατέρα του
από την επιφανή και παλαιά ραββινική οικογένεια Shorr ή Shor,
απευθείας απόγονος του Γαλλοεβραίου ποιητή
του 12ου αιώνα Ζοζέφ μπεν Ισαάκ Μπεχόρ Σορ.
Τους δύο παραπάνω νομπελίστες θα δούμε
στα Nobel Λογοτεχνίας στη ρώσικη γλώσσα.
Καταγωγή από Εβραίους της Λιθουανίας είχε
και ο Καναδός νομπελίστας του 1976
Solomon Bellows (1915-2005),
που μνημονεύσαμε παραπάνω.
Εβραϊκής καταγωγής ήταν και ο Άγγλος νομπελίστας
Harold Pinter (1930-2008).
Θα τους δούμε στις απονομές της αγγλικής γλώσσας.
Εβραϊκής καταγωγής ήταν και ο Ούγγρος νομπελίστας,
του 2002, ο Imre Kertesz (1929-2016),
επιζών του ολοκαυτώματος.
Το 1944, σε ηλικία 14 ετών, συνελήφθη και στάλθηκε
στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Αουσβιτς
και αργότερα στο Μπούχενβαλντ.
Στα βιβλία του συχνά πραγματεύεται θέματα
από αυτές του τις εμπειρίες.
Θα τον δούμε στις ευρωπαϊκές βραβεύσεις,
στην ουγγρική γλώσσα.
Ο γαλλόφωνος νομπελίστας του 1927,
Henri-Louis Bergson (1859-1941),
είχε Πολωνοεβραϊκή καταγωγή από τoν πατέρα του και Αγγλοϊρλανδική, επίσης Εβραϊκή, από την μητέρα του.
Ο επίσης γαλλόφωνος νομπελίστας του 2014,
Patrick Modiano (1945-),
έχει Ιταλο-Εβραϊκή καταγωγή εκ του πατρός του,
μάλιστα από Σεφαρδίτες Εβραίους της Θεσσαλονίκης.
Τους δύο παραπάνω νομπελίστες θα δούμε
στα Nobel Λογοτεχνίας στη γαλλική γλώσσα.
Όσους ακόμα εντοπίσω θα τους αναφέρω και εδώ.
Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε ότι
δυνατοί συγγραφείς Εβραϊκής καταγωγής,
δεν έχουν πάρει Nobel Λογοτεχνίας ,
ενώ θα το άξιζαν.
Έχω αναφερθεί σε κάποιους από αυτούς σε διάφορα σημεία,
όπως στους :
Gertrude Stein (1874-1946),
Franz Kafka (1883-1924),
Joseph Roth (1894-1939),
Paul Celan (1920-1970),
Amos Klausner ή Oz (1939-) κ.α.
Θα αναφερθώ και σε άλλους κάποια στιγμή,
καθώς ο κατάλογος δείχνει ατελείωτος...
Αραβικό χειρόγραφο περί το 1300 μ.Χ. του βιβλίου "1000 και μία νύχτες", αγνώστου συγγραφέα, περί του 700-1500 μ. Χ.
Πρόκειται περί συλλογής παραμυθιών στην αραβική γλώσσα.
Περιλαμβάνεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
αξίζει μια αναφορά σε δύο βιβλία,
με τεράστια παγκόσμια αναγνωσιμότητα,
γραμμένα στην περσική γλώσσα,
που συγκαταλέγονται στα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών :
το "Bostan", του 1257 μ.Χ., του Saadi Shirazi και
το "Mansavi", του 1258-1273 μ.Χ., του Jalal-Al-Din Rumi.
"Mansami", του 1258-1273 μ.Χ., του Jalal-Al-Din-Rumi.
Το βιβλίο της εικόνας χρονολογείται από το 1490 μ.Χ.
ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΑ NOBEL ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Μόλις τέσσερα βραβεία Nobel Λογοτεχνίας
έχουν απονεμηθεί σε Αφρικανούς λογοτέχνες
εκ των οποίων τα τρία είναι στην αγγλική γλώσσα.
Μόνο δύο από τους βραβευθέντες είναι αυτόχθονες.
Το 1988, το βραβείο Nobel Λογοτεχνίας κέρδισε
o Αιγύπτιος λογοτέχνης Necip (ή Naguib) Mahfuz.
Μοναδικό στην αραβική γλώσσα.
Το βιβλίο του "Τα παιδιά του Γκεμπελάουι",
που κυκλοφόρησε σε συνέχειες το 1959,
στην αιγυπτιακή εφημερίδα Al-Ahram
βρίσκεται στην λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία
όλων των εποχών.
Το έργο προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις
καθώς και την καταδίκη του συγγραφέα
από τον υπερσυντηρητικό θρησκευτικό ηγέτη
Omar Abdel-Rahman,
ο οποίος είχε καταδικάσει και τον Salman Rushdie.
Το 1994 ο Mahfuz μαχαιρώθηκε από φανατικούς ισλαμιστές
και μόνο μετά τον θάνατο του τα βιβλία του πωλούνται δημοσίως
και σε ευρεία κλίμακα στην Αίγυπτο.
Ο Αιγύπτιος λογοτέχνης Necip ή Naguib Mahfuz (1911-2006).
Nobel Λογοτεχνίας 1988. Γλώσσα του τα αραβικά.
"Τα παιδιά του Γκεμπελάουι" είναι ένα έργο
που θυμίζει έντονα ανατολίτικο παραμύθι.
Είναι η ιστορία του κόσμου,
αυτή τη φορά σε μια αιγυπτιακή γειτονιά.
Όπως στην αρχαία Ελλάδα, το αφήγημα
διαμορφώνουν αλλά και τραγουδούν οι ποιητές.
Η θρησκευτική διάσταση είναι μια από τις ισχυρές συνιστώσες,
με το καλό και το κακό να συγκρούονται αενάως
και το κλίμα της Παλαιάς Διαθήκης να απαντάται συχνά.
Ισχυρή η σημειολογία και πάμπολλοι οι συμβολισμοί.
Οι ήρωες συνήθως κάποιους μας θυμίζουν,
ενώ οι επιθυμίες τους για δικαιοσύνη, ειρήνη
και ευτυχία είναι πανανθρώπινες,
όπως πανανθρώπινες είναι και μια σειρά
από αδυναμίες και εμπάθειες που οδηγούν
σε ολισθήματα και λάθη και εμποδίζουν
την εκπλήρωση των επιθυμιών...
Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα και ταυτόχρονα
δίνει τροφή για διερεύνηση σε μια σειρά θέματα,
στοιχείο που εξηγεί και την διαχρονικότητα του.
Το μυθιστόρημα "Τα παιδιά του Γκεμπελάουι", του 1959,
συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Το 1986, απονεμήθηκε στον Νιγηριανό συγγραφέα
Akinwande Wole Soyinka.
Έχει ασχοληθεί με πολλά είδη γραφής,
θέατρο, μυθιστόρημα, ποίηση κ.α.
Είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στην Δυτική Αφρική.
Μητρική του γλώσσα είναι η γιορούμπα,
με την οποία προφανώς επικοινώνησε στο θέατρο,
αλλά χρησιμοποίησε βασικά την αγγλική,
οπότε θα τον δούμε και στην γλώσσα αυτή.
Δυστυχώς, δεν έχω εντοπίσει κάποιο βιβλίο του
σε ελληνική μετάφραση.
Ο Νιγηριανός λογοτέχνης Akinwande Wole Soyinka (1937-).
Nobel Λογοτεχνίας 1986. Είναι ο πρώτος Αφρικανός που λαμβάνει το βραβείο.
Θεωρείται ότι διαχειρίζεται ικανοποιητικά την ανάμειξη
της δυτικής κουλτούρας με τις παραδόσεις της χώρας του.
Το 2002, ήταν μεταξύ των 100 συγγραφέων που επέλεξαν από 10 βιβλίαώστε να δημιουργηθεί η λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε και την περίπτωση
του κορυφαίου Νιγηριανού συγγραφέα
Chinua Achebe (1930-2013),
ο οποίος παρά τις διακρίσεις του
ουδέποτε έλαβε το Nobel Λογοτεχνίας.
To βιβλίο του "Τα πάντα γίνονται κομμάτια",
του 1958, γραμμένο στα αγγλικά, βρίσκεται στην λίστα
με τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών.
Μεταξύ των 100 καλύτερων βιβλίων όλων των εποχών,
βρίσκεται και το
"Η εποχή της μετανάστευσης στο Βορρά",
του 1971, του Σουδανού Tayeb Salih.
Δυο Nobel Λογοτεχνίας έχουν απονεμηθεί
σε συγγραφείς του κράτους της Νότιας Αφρικής,
στην αγγλική γλώσσα.
Θα τους δούμε ξανά στις εκεί κατανομές.
Το πρώτο, το 1991,
στην Ρωσο-Εβραϊκής καταγωγής Nadine Gordimer,
που αναφέρθηκε ήδη παραπάνω, στις γυναικείες απονομές.
Είναι η μοναδική βράβευση σε γυναίκα στην Αφρική,
και μέσα από το έργο της, εκτός των άλλων,
παρέχονται ποικίλα στοιχεία από τη ζωή και
το ιδιαίτερο καθεστώς της Ν. Αφρικής.
Το δεύτερο το 2003, στον John Maxwell Coetzee.
Έχει κερδίσει εκτός άλλων και το αγγλόφωνο βραβείο Booker
δύο φορές !!
Κάποιες φορές τον βλέπουμε καταχωρημένο
και ως Αυστραλό νομπελίστα, γιατί ζει εκεί αρκετά χρόνια.
Όπως λέει χαρακτηριστικά σε ένα διήγημα της
η Nadine Gordimer,
"πολλοί από τους λευκούς κατοίκους της Ν. Αφρικής,
έχουν πάρει το χρήμα τους και έχουν πάει
στην Αυστραλία και στον Καναδά,
όπου έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά
το πρόβλημα με τους Aborigines και τους ινδιάνους, αντίστοιχα".
Ο συγγραφέας, γλωσσολόγος κλπ John Maxwell Coetzee (1940-).
Nobel Λογοτεχνίας 2003. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Αυστραλία.
Για τυπικούς λόγους αναφέρω και εδώ
δύο ακόμα βραβεία, σε Γάλλους συγγραφείς,
που έγραψαν στην γαλλική γλώσσα
οπότε θα τα δούμε πιο αναλυτικά εκεί.
Αυτά είναι, το Nobel Λογοτεχνίας του 1957,
στον Albert Camus, που γεννήθηκε στην Αλγερία
και
το Nobel Λογοτεχνίας του 1985,
στον Claude Simon, που γεννήθηκε στην Μαδαγασκάρη.
για προσθήκες στοιχείων και σχολίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου